Anticonceptie en voorbehoedsmiddelen voor vrouwen

Anticonceptiemiddelen voor vrouwen, ook wel voorbehoedsmiddelen genoemd, zijn er in allerlei vormen. Ze voorkomen allemaal dat jij zwanger raakt. Eén van deze anticonceptiemethodes beschermt je ook tegen een seksueel overdraagbare aandoening (soa). Wij informeren je graag over de diverse beschikbare voorbehoedsmiddelen voor vrouwen zodat jij voor jezelf uit kunt vinden welke vorm het beste bij je past. Zo is een belangrijke keuze waar je voor komt te staan bij het voorkomen van een zwangerschap het wel of niet gebruiken van hormonen. Ook is het goed om te kijken naar welke vorm van anticonceptie bij jouw levensstijl past. Ben je liever continu beschermt of werkt een middel dat je voor de seks moet inbrengen ook?

Welke anticonceptie en voorbehoedsmiddelen voor vrouwen zijn er?

Er zijn verschillende methoden die jij kunt gebruiken om jezelf te beschermen tegen een zwangerschap. Deze zijn te verdelen in de categorieën: anticonceptiepil, -pleister, -ring, -staafje, prikpil, sterilisatie, spiraaltje en zogenaamde barrièremethodes, zoals het pessarium en vrouwencondoom.

Anticonceptiepil

De anticonceptiepil is het meestgebruikte voorbehoedsmiddel door vrouwen in Nederland. De anticonceptiepil bevat hormonen, die ervoor zorgen dat er geen eicel vrijkomt. Bovendien wordt jouw baarmoederhals dikker, zodat zaadcellen er minder goed doorheen kunnen. Daarnaast wordt de baarmoederwand beïnvloed, zodat een eventueel bevrucht eitje zich moeilijker kan innestelen. Gedurende drie weken slik jij elke dag op ongeveer hetzelfde tijdstip de pil. Vervolgens is er een stopweek, waarin jij ongesteld wordt.
Het voordeel van de anticonceptiepil is dat je zelf kunt bepalen wanneer jij ongesteld wilt worden, door de pil door te slikken of eerder te stoppen. Dit is handig als jij bijvoorbeeld je menstruatie wilt uitstellen vanwege een vakantie of andere gelegenheid. Wanneer het om meer dan een paar dagen gaat raden we je aan dit te overleggen met je huisarts. Lees de gebruiksaanwijzing in ieder geval goed door, het wordt over het algemeen afgeraden om dit regelmatig te doen of de pil voor lange tijd door te slikken.

Combinatiepil en minipil

Er zijn twee hoofdcategorieën als we het hebben over de pil: de combinatiepil en de minipil (zonder oestrogeen). In de combinatiepil zitten de hormonen oestrogeen (lichaamseigen of synthetisch) en progestageen. Oestrogeen zorgt voor een regelmatige menstruatie, terwijl progestageen de zwangerschap voorkomt. Er bestaan één fase en meer fase pillen en zelfs combinatiepillen zonder stopweek. De één fase pil wordt het meest gebruikt door vrouwen in Nederland.
In de pil zonder oestrogeen zit alleen progestageen: een hormoon afgeleid van testosteron. Vrouwen kunnen deze pil gebruiken als ze geen oestrogeen kunnen of mogen gebruiken (bijvoorbeeld omdat jij borstvoeding geeft) of vanwege bijwerkingen bij de combinatiepil. Stop je met de anticonceptiepil, dan kun jij direct zwanger raken.

Kosten: Tussen de 6 en 37 euro per kwartaal. Dit is op jaarbasis tussen de 24 en 148 euro.

Lees ook: Meer informatie over de anticonceptiepil

Anticonceptiepleister

De anticonceptiepleister is een pleister met hormonen, die eens in de week vervangen moet worden. Na drie weken volgt een stopweek. Ook bij dit voorbehoedsmiddel kun jij zelf bepalen of jij je ongesteldheid wilt uitstellen of juist eerder wilt laten beginnen. Mensen gebruiken deze vorm van anticonceptie om niet dagelijks eraan te hoeven denken, maar wel een regelmatige ongesteldheid te hebben en beschermd te zijn tegen zwangerschappen. Met de pleister is het mogelijk om zelf te bepalen wanneer jij ongesteld wordt.

De pleister bevat de hormonen norelgestromin en ethinylestradiol, die via jouw huid in je bloed komen. Hierdoor wordt er geen eicel afgegeven en net als bij de anticonceptiepil wordt het slijm in de baarmoedermond taaier. Een anticonceptiepleister is dun en flexibel: jij kunt er gewoon mee douchen, in bad, sporten en zwemmen. Weeg je zwaarder dan negentig kilo, dan is deze vorm van anticonceptie misschien niet geschikt voor jou. Jouw huisarts kan je hierin adviseren. Stop je met de pleister, dan kun jij direct zwanger raken.

Kosten: Tussen de 32 en 40 euro per kwartaal. Dit is op jaarbasis tussen de 128 en 160 euro.

Prikpil

De prikpil is een vorm van anticonceptie die door middel van een injectie wordt toegepast. Elke twaalf weken moet er een nieuwe prik gezet worden. Er is geen stopweek, waardoor je niet zelf je menstruatie kunt regelen. Het is overigens mogelijk dat jouw ongesteldheid helemaal verdwijnt, als je de prikpil langer dan zes maanden gebruikt. Er zijn twee soorten prikpillen in Nederland: Depo-Provera (via een injectie in de spier van bovenarm of bil) of Sayana (via een injectie onder de huid). Stop je met de prikpil, dan kan het een jaar of langer duren voor je weer vruchtbaar bent. Sommige vrouwen krijgen onregelmatige en langdurige bloedingen als zij net beginnen met de prikpil.

Kosten: Ongeveer 15 euro per kwartaal. Dit is op jaarbasis 60 euro.

Anticonceptiering

De anticonceptiering is een flexibele kunststof ring, die je in jouw vagina aanbrengt. De ring is voorzien van de hormonen etonogestrel en ethinylestradiol, die een zwangerschap voorkomen. Het inbrengen van een anticonceptiering is ongeveer hetzelfde als een tampon: het kan met jouw handen of met een applicator. Na drie weken verwijder je de ring en heb jij een stopweek. Na zeven dagen breng je een nieuwe ring in. Met deze ring kun je alles doen: jij hoort hem niet te voelen zitten en kunt er gewoon mee zwemmen en seks hebben bijvoorbeeld. Er zijn twee soorten anticonceptieringen in Nederland: de NuvaRing en Ornibel. Stop je met de anticonceptiering, dan kun jij direct zwanger raken.

Kosten: Tussen de 40 en 45 per kwartaal. Dit is op jaarbasis tussen de 160 en 180 euro.

Anticonceptiestaafje

Het anticonceptiestaafje geeft gedurende drie jaar bescherming tegen zwangerschap. Het staafje wordt in jouw bovenarm geplaatst door een arts en is zo ontworpen dat hij niet zichtbaar is. Het hormoon in het staafje is etonogestrel. Als je het staafje hebt, dan kan het zijn dat jouw menstruatie helemaal verdwijnt, maar het kan ook zijn dat jij juist last krijgt van langdurige of herhaalde bloedingen. Beide situaties komen bij één op de vijf vrouwen met een anticonceptiestaafje voor.

Kosten: Tussen de 40 en 46 euro per jaar.

Spiraaltje

Een spiraaltje biedt gedurende vijf tot tien jaar bescherming tegen zwangerschap. Er zijn twee belangrijke methodes. Het koperspiraaltje kan vijf tot tien jaar blijven zitten en bevat geen hormonen. Dit is een goede oplossing voor vrouwen die geen hormonen mogen of willen gebruiken. Het meestgebruikte koperspiraal in Nederland is T-Safe.
Een hormoonspiraaltje (van bijvoorbeeld Kyleena of Mirena) werkt op basis van het hormoon progestageen. Dit zorgt ervoor dat een bevruchte eicel zich niet in het baarmoederslijmvlies kan nestelen. Overigens is de hoeveelheid hormonen veel lager dan bij andere hormonale anticonceptiemethodes: zo’n tien tot dertig keer minder.

Het plaatsen van een spiraaltje (wat in werkelijkheid een soort plastic ankertje is van 2,5 tot 3,5 centimeter lang) gaat via jouw vagina, in de baarmoeder. Dit doet de huisarts, gynaecoloog of verloskundige en duurt een paar minuten. Het kan wat pijnlijk zijn, ook gedurende de rest van de dag.

Kosten hormoonspiraaltje: Ongeveer 150 euro per vijf jaar. Op jaarbasis is dat 30 euro.
Kosten koperspiraaltje: Ongeveer 50 tot 120 euro per vijf tot tien jaar. Op jaarbasis is dat gemiddeld 10 tot 24 euro gebaseerd op vijf jaar.

Lees ook: Meer informatie over het hormoonspiraal

Vrouwencondoom

Het vrouwencondoom is een condoom dat de vrouw draagt. Het is het enige van de anticonceptie en voorbehoedsmiddelen voor vrouwen die jou niet alleen beschermen tegen ongewenste zwangerschap, maar ook tegen soa’s. Dit condoom bestaat uit twee flexibele ringen, met daar tussen een soort zakje. Hierdoor wordt voorkomen dat het sperma van de man in de baarmoeder terechtkomt.

Het inbrengen van een vrouwencondoom lijkt op het inbrengen van een tampon: je kunt eventueel glijmiddel gebruiken om het inbrengen makkelijker te maken. De kleine ring bevindt zich in jouw vagina, tegen het schaambeen. Je kunt dit controleren door met jouw vingers in je vagina naar jouw buik te bewegen. Op die manier kun jij je schaambeen voelen. De buitenste ring bedekt je schaamlippen: je draagt het dus zowel in als buiten je vagina. Het vrouwencondoom kun je gewoon in de apotheek, via internet of bij de drogist kopen. Jij hebt er geen verwijzing van de huisarts voor nodig. Er zijn verschillende soorten, waaronder latexvrije vrouwencondooms voor mensen die een latex-allergie hebben.

Kosten: Het vrouwencondoom kost ongeveer 1,30 tot 2,30 per stuk.

Pessarium

Het pessarium of portiokapje is een kapje dat (tot maximaal twee uur) voor de penetratie in de vagina wordt ingebracht. Het is gemaakt van siliconen en vormt zich naar jouw lichaam. Het pessarium voorkomt dat zaadcellen de baarmoeder kunnen binnendringen. Het valt daarom onder de barrièremethoden, net als het vrouwencondoom. Een pessarium beschermt jou overigens niet tegen soa’s. Het pessarium wordt samen met de bijbehorende zaaddodende gel ingebracht. Deze bevat melkzuur en cellulose. Het doel van de gel is het vertragen van de zaadcellen in het sperma, door de zure pH-waarde. Dit heeft overigens geen negatieve invloed op de zuurgraad van jouw vagina. Na het eerste gebruik kun jij hetzelfde pessarium twee jaar lang gebruiken.

Kosten: Het pessarium kost 38 tot 50 euro per stuk. Dit is inclusief een tube zaaddodende gel (goed voor 15 keer gebruik). Een nieuwe tube gel kost tussen de 8 en 10 euro.

Sterilisatie

Sterilisatie is de enige definitieve methode in dit lijstje met anticonceptie en voorbehoedsmiddelen voor vrouwen. Kies jij ervoor om geen kinderen (meer) te krijgen? Dan kun je een sterilisatie overwegen. Als een vrouw wordt gesteriliseerd, dan worden haar eileiders afgesloten. Hierdoor kunnen de zaadcellen de eicel niet meer bereiken en bevruchten. Sterilisatie van vrouwen wordt gedaan via een kijkoperatie in jouw buik. We hebben een uitgebreid artikel geschreven over het steriliseren van de vrouw, waar jij meer kunt lezen over de methode en kunt ontdekken of dit geschikt is voor jou.

Kosten: Tussen de 1250 en 1500 euro, afhankelijk van het ziekenhuis (eenmalig).

Betrouwbaarheid anticonceptie en voorbehoedsmiddelen voor vrouwen

Geen één anticonceptiemethode is 100% betrouwbaar. Er bestaat dus altijd een hele kleine kans dat jij zwanger raakt. Door anticonceptiemethoden te combineren (door bijvoorbeeld de pil te slikken en je partner een condoom te laten dragen) verklein je deze kans nog meer. De betrouwbaarheid van anticonceptie is afhankelijk van het middel, maar ook van de gebruiker.

De anticonceptiepil is zeer betrouwbaar als jij hem elke dag op ongeveer hetzelfde tijdstip slikt. De kans op een zwangerschap is dan kleiner dan 1%. Ook als jij elke week een anticonceptiepleister plakt en elke 12 weken de prikpil haalt, dan zijn dit ook zeer betrouwbare methoden. Bij langdurige oplossingen, zoals het spiraaltje, hoef je gedurende lange tijd niet over jouw menstruatie na te denken. Jij kunt hiermee ook geen fouten maken, zoals je bijvoorbeeld bij de pil wel kunt maken door hem te vergeten.