Circles of Sexuality: nieuwe manier van seksuele voorlichting

Seksualiteit is meer dan alleen seksuele gevoelens of daadwerkelijke geslachtsgemeenschap. Seksualiteit is een belangrijk onderdeel van hoe iemand is en hoe hij of zij zich zal ontwikkelen. Daarom is het model Circles of Sexuality ontwikkeld. Dit is een nieuwe manier van seksuele voorlichting voor jongeren.

Wat zijn de Circles of Sexuality?

Heb jij vroeger seksuele voorlichting gekregen? Misschien van je ouders, of op school? Was dit een duidelijke uitleg? De makers van de Circles of Sexuality vinden dat het beter kan. Zij hebben een model ontwikkeld dat een ander verhaal vertelt dan de bloemetjes en de bijtjes. In de vijf Circles of Sexuality worden alle seksuele gevoelens, gedachten en seksuele gedragingen samengevat. Het doel is om jongeren te leren dat er meer is dan seks en voortplanting, dat er positieve, maar ook negatieve gevolgen kunnen zitten aan seks en hen informeren op een volwassen manier.

Welke Circles of Sexuality zijn er?

Er bestaan in het model 5 verschillende circles die elkaar ook overlappen. De vijf Circles of Sexuality zijn: sensualiteit, intimiteit, seksuele identiteit, seksuele gezondheid en voortplanting en seksualisering. Binnen deze cirkels valt onder andere liefde, genderidentiteit, maar ook de anatomie, anticonceptie en seksualisering, zoals incest. Met de Circles of Sexuality is het mogelijk om kinderen en jongeren te laten zien dat er meer is dan seks om je voort te planten. Het toont dat seks mooi en goed kan zijn, maar ook misbruikt kan worden.

Cirkel 1: Sensualiteit

Binnen cirkel 1 wordt sensualiteit besproken. Hieronder vallen ‘bewustzijn, acceptatie en comfortabel voelen in het eigen lichaam: fysiologisch en psychologisch plezier beleven aan het eigen lichaam en de lichamen van anderen.’

De belangrijkste kernwaarden van sensualiteit zijn: body image, de menselijke seksuele reponscyclus, huidhonger en fantasie.

Wat kan ik leren van sensualiteit?

Cirkel 1 draait om sensualiteit. Het bewustzijn van jouw eigen lichaam, maar ook dat van anderen en dan in het bijzonder dat van jouw partner. Door sensualiteit zijn wij in staat om plezier te beleven van het eigen lichaam en dat van een ander. Als een jongere, maar ook een volwassene, zich goed voelt over zijn of haar eigen lichaam, dan kan dat veel positieve invloed hebben. Sensualiteit zorgt ervoor dat we plezier kunnen ervaren en anderen plezier kunnen geven door het aanraken van bepaalde lichaamsdelen.

De behoefte aan aanrakingen van anderen – huidhonger – wordt vaak gestild bij leeftijdsgenoten. Dit komt omdat adolescenten meestal minder aangeraakt worden dan jongere kinderen. Soms zorgt huidhonger ervoor dat jongeren seks hebben, terwijl ze eigenlijk meer behoefte hebben aan een knuffel dan aan seks.

Het brein stelt ons in staat om te fantaseren over seksueel gedrag en ervaringen. Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen fantasie en toegeven aan een fantasie.

Cirkel 2: Intimiteit

In cirkel 2 gaat het om intimiteit. Het is zo beschreven: ‘Intimiteit is de mate waarin we uiting geven aan en behoefte hebben aan de nabijheid van een ander persoon.’

De belangrijkste kernwaarden van intimiteit zijn: zorgzaamheid, delen, iemand aardig of lief vinden, vertrouwen, kwetsbaarheid en het nemen van emotionele risico’s.

Waarom is intimiteit belangrijk?

Intimiteit draait niet alleen om seksuele handelingen. Het is ook het delen van persoonlijke gevoelens en informatie. Hierdoor ben jij kwetsbaar en dat is best eng. Het is moeilijk om echt intiem met iemand te zijn als je niet open en eerlijk bent. In veel relaties zorgen zowel intimiteit en seksualiteit voor een sterke band. Je kunt echter ook intiem zijn zonder seks te hebben.

Cirkel 3: Seksuele identiteit

Met seksuele identiteit in cirkel 3 wordt bedoeld: ‘hoe wij onszelf zien als seksueel wezen.’

De kernwaarden van seksuele identiteit zijn: biologisch gender, genderidentiteit, genderrol en seksuele oriëntatie.

Hoe zit het met mijn seksuele identiteit?

Er wordt steeds meer gesproken over seksuele identiteit, genderrollen en seksuele oriëntaties in de media. Dat is goed, want vaak speelt de ‘norm’ nog een belangrijke rol. Er zijn traditioneel gezien veel ideeën over wat de norm is (zoals dat er enkel mannen en vrouwen zijn) en wat genderrollen zijn (zoals: de man werkt, de vrouw zorgt voor het gezin). Deze traditionele genderidentiteiten en -rollen gelden in sommige landen allang niet meer, maar in andere landen juist nog heel sterk.

Aan de ene kant zijn er bepaalde dingen die een vrouw wel kan en een man niet: dit is lichamelijk bepaald. Denk bijvoorbeeld aan menstrueren. Aan de andere kant zijn er veel ‘regels’ over wat vrouwen en mannen moeten doen of juist niet moeten doen, die niks met hun lichaam te maken hebben. Dit is cultureel bepaald. Zo dragen in sommige culturen mannen een rok, terwijl je dan in Nederland juist gek wordt aangekeken. Of wordt kinderen geleerd dat ze bepaalde dingen niet zouden kunnen doen, op het gebied van werk bijvoorbeeld. Het is voor jonge jongens en meisjes belangrijk om te begrijpen dat iedereen gelijk is en dat zij hierbij aangemoedigd of bijgestuurd worden, op het gebied van relaties, activiteiten, onderwijs en carrières.

Tot slot speelt seksuele oriëntatie een rol binnen cirkel 3. Meestal begint dit te ontwikkelen rond de adolescentie. Jongeren ontdekken hun seksuele oriëntatie en gaan experimenteren. Veel homoseksuele-, lesbische- en biseksuele jongeren hebben voor het eerst een seksuele ervaring met een leeftijdsgenoot als ze in de puberteit komen. De makers van de Circles of Sexuality raden volwassenen aan om jongeren te ondersteunen als ze willen praten over hun seksuele oriëntatie, omdat volwassenen kunnen helpen om gevoelens te accepteren en ontdekken.

Cirkel 4: Seksuele gezondheid en voorplanting

Cirkel 4 gaat over het ‘houding en gedrag tegenover onze eigen gezondheid en de consequenties van seksuele activiteit.’

Belangrijke kernwaarden zijn: seksueel gedrag, anatomie en fysiologie, seksueel- en voortplantingssysteem, anticonceptie en abortus en seksueel overdraagbare aandoeningen.

Hoe zit mijn lichaam in elkaar?

Cirkel 4 leert jongeren hoe het lichaam in elkaar zit en hoe seksuele relaties gezond gehouden kunnen worden, zowel lichamelijk als geestelijk. Zo is feitelijke informatie over voortplanting onmisbaar: zonder dit weten jongens en meisjes niet hoe het lichaam werkt en hoe een meisje zwanger kan raken. Adolescenten hebben meestal onvoldoende informatie over de werking van hun eigen lichaam en dat van hun partner. Praten over soa’s, het gebruik van anticonceptie en de mogelijkheid tot abortus zorgt ervoor dat jongeren zelfverzekerde beslissingen kunnen nemen over hun seksuele gezondheid.

Geslachtsgemeenschap is heel normaal menselijk gedrag: het zou moeten zorgen voor seksueel plezier, maar kan ook een zwangerschap veroorzaken. Tijdens seksuele voorlichting gaat het vaak enkel over gemeenschap tussen mannen en vrouwen of jongens en meisjes. Jongeren zouden meer baat hebben bij voorlichting over de drie gangbare manieren van geslachtsgemeenschap: oraal, anaal en vaginaal.

Informatie over anticonceptie en voorbehoedsmiddelen is belangrijk: hoe werken ze, waar kun jij ze kopen? Het is van belang om het gebruik van condooms (voor mannen en vrouwen) uit te leggen, omdat dit het enige voorbehoedsmiddel is dat kan beschermen tegen zwangerschap én seksueel overdraagbare aandoeningen. Het allerbelangrijkst van cirkel 4 is volgens de makers van de Circles of Sexuality dat jongeren moeten weten hoe ze ziektes en zwangerschap kunnen voorkomen.

Cirkel 5: Seksualisering

Cirkel 5 staat in het teken van seksualisering. Hoe gebruiken we onze seksualiteit en gebruiken we dat om anderen te manipuleren of controleren?

De belangrijkste elementen van cirkel 5: flirten, beelden en berichten in de media, verleiding, seksuele onthouding, seksuele intimidatie, incest en verkrachting.

Het risico van seksualisering

Het is de schaduwkant van onze seksualiteit: seksualisering. Dit is het gebruik van seks of seksualiteit om andere mensen te beïnvloeden, manipuleren of controleren.

We hebben het hier over redelijk onschadelijke seksualisering door de media en bedrijven tot grove schending van de rechten van de mens. Van het gebruik van sexy modellen voor het aanprijzen van een jeans tot seksueel misbruik. Zoals je ziet is seksualisering heel breed. Het varieert van onschuldig flirten tot het straffen van je partner door hem of haar van seks te weerhouden. Incest en verkrachting vormen het absolute dieptepunt binnen cirkel 5.

Jongeren moeten weten dat zij nooit iets hoeven te doen tegen hun zin op seksueel gebied, wat de ander ook zegt. Hierbij is het van het grootste belang om voldoende zelfvertrouwen te hebben om nee te zeggen. Daarnaast moeten zij weten dat ze altijd iemand in vertrouwen kunnen nemen, als iemand dingen met hen doet die niet horen of die ze niet willen doen.