Endometriose: wat is het en wat kun je er aan doen?

Pijn tijdens de seks of hevige buikpijn tijdens je menstruatie? Dan kan het zijn dat je lijdt aan endometriose. De aandoening staat bekend om uiteenlopende klachten zoals: pijn, vermoeidheid en moeilijk zwanger raken. Wat kun je er aan doen en hoe kun je als partner helpen?

Wat is endometriose?

In je baarmoeder groeit baarmoederslijmvlies om de baarmoeder voor te bereiden op een eventuele zwangerschap. Elke maand tijdens je menstruatie wordt dit slijmvlies afgescheiden. Het slijm en bloed verlaten je lichaam via je vagina. Bij endometriose groeit een soortgelijk weefsel als baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder. Het kan op de baarmoeder zitten, maar ook op de blaas, darmen, eierstokken of het buikvlies. Door artsen wordt geschat dat zo’n één op de tien vrouwen last heeft van deze chronische aandoening. Dit zijn vooral vrouwen tussen de 20 en 55 jaar. Vaak verdwijnen de klachten na de overgang. Ook bij tieners komt endometriose soms voor.

Hoe de aandoening ontstaat is nog onduidelijk. Wel is het duidelijk dat de klachten ontstaan doordat de stukjes weefsel buiten de baarmoeder hetzelfde proces volgen als het slijmvlies in de baarmoeder. Het wordt dus eerst dikker en gaat vervolgens bloeden. Het bloed kan echter niet afgescheiden worden via de vagina. Omdat je lichaam het bloed en weefsel wel wil opruimen, ontstaan er ontstekingen en eventueel ook littekens. Dit zorgt voor pijn.

Hoe weet ik of ik endometriose heb?

Deze aandoening kan pijn veroorzaken, maar dat hoeft niet altijd zo te zijn. Wel wordt het vooral ontdekt doordat vrouwen veel pijn hebben, bijvoorbeeld tijdens de menstruatie. Dit kan in je buik zijn, maar ook in je rug, schouders of benen. En bij sommige vrouwen spelen de pijnklachten altijd, niet alleen tijdens de menstruatie. Er zijn veel klachten die te maken kunnen hebben met endometriose, zoals:

• Heftige menstruatiepijn
• Onregelmatige menstruatie
• Ovulatiepijn
• Obstipatie of diarree
• Kramp, pijn of een branderig gevoel als je naar de wc moet
• Pijn tijdens de seks
• Vermoeidheid
• Moeilijk of niet zwanger kunnen worden

Endometriose komt niet veel voor bij tieners, maar komt het wel voor, dan zijn hun klachten anders. Zij hebben vaker last van migraine, heftige buikpijn en misselijkheid.

Om vast te stellen of je echt last hebt van deze aandoening, is een bezoek aan de huisarts noodzakelijk. Hij of zij kan je vragen om een pijndagboek bij te houden. Hierin noteer je onder andere wanneer je ongesteld bent, wanneer en waar je pijn hebt, of je ook andere klachten hebt, wat je tegen de pijn doet en of dat helpt, of je ook op andere momenten klachten hebt. Het kan ook zijn dat de huisarts een inwendig onderzoek doet. Hierbij wordt gekeken of er plekjes rond de baarmoederingang zijn. Eventueel kan de huisarts ook voelen met zijn of haar vingers of er pijnlijke plekken zijn. Uiteraard gaat dit in overleg. Bij tieners wordt niet altijd onderzoek gedaan. Mocht je het prettig vinden, vraag dan aan iemand die je vertrouwt of hij of zij met je mee wil gaan.

Wat kan ik aan de klachten doen?

Endometriose is een chronische aandoening. Dit betekent dat het niet kan genezen. Wel is het mogelijk om de klachten te behandelen. Dit varieert van gezond eten tot pijnmedicatie of een kijkoperatie.

Medicatie

Samen met de huisarts kan gekeken worden welke medicatie helpt. Dit kunnen pijnstillers zijn die je gewoon bij de drogist koopt, zoals paracetamol, ibuprofen of naproxen. Ook medicijnen met hormonen, zoals de anticonceptiepil, een hormoonpleister of een hormoonspiraal kunnen verlichting bieden. Bijkomend voordeel is dat sommige opties je ook beschermen tegen een ongewenste zwangerschap. Er zijn ook andere middelen, zoals hormonen die via de hersenen je eierstokken uitschakelen. Deze kunnen bijwerkingen geven, maar dat hoeft niet. En soms wegen de bijwerkingen op tegen de pijnklachten. Hier kun je daar meer over lezen.

Andere manieren om pijn te onderdrukken

Pijnstillers kunnen helpen om de pijn te onderdrukken, maar het is ook mogelijk om andere opties te proberen. Zo kan de ondersteuning van een pijnteam helpen. Hierbij denkt een arts gespecialiseerd in pijn mee over ander andere oplossingen, zoals een TENS-apparaatje dat stroomstootjes geeft of zenuwblokkades. Ook fysiotherapie of praten met een seksuoloog of psycholoog zou kunnen helpen.

Gezond eten kan helpen om beter om te gaan met de pijnklachten, maar het is niet bewezen dat het echt helpt. Je huisarts kan hierin adviseren en je eventueel doorverwijzen naar een specialist.

Verder onderzoek door de gynaecoloog

Helpt de behandeling met hormonen of pijnmedicatie niet? Dan stuurt je huisarts je waarschijnlijk door naar een gynaecoloog. Deze kan bijvoorbeeld een echo of MRI maken of een kijkoperatie uitvoeren. Overigens is een kijkoperatie niet per se nodig om een behandeling tegen endometriose te krijgen.

Kijkoperatie

Een operatie kan een uitkomst zijn om de pijn te verminderen. Helaas verdwijnt de pijn waarschijnlijk niet helemaal en misschien zelfs helemaal niet. Ook is er kans dat je klachten na verloop van tijd weer terugkomen, waarna je eventueel weer een operatie kunt ondergaan. Toch is een kijkoperatie voor sommige vrouwen met ernstige pijnklachten een uitkomst. Je wordt onder narcose gebracht, waarna de arts kleine sneetjes in je buik maakt. Via de sneetjes wordt een kleine camera ingebracht en instrumenten waarmee de arts de aangedane plekken kan verwijderen. De sneetjes worden gehecht en vaak mag je dezelfde dag alweer naar huis.

Verwijderen van de voortplantingsorganen

Het laatste redmiddel, als alle andere opties niet helpen, kan het verwijderen van de baarmoeder, eileiders en/of eierstokken zijn. Dit is alleen een optie als je niet meer zwanger wilt worden. Ook bij deze ingrijpende operatie is het mogelijk dat klachten blijven bestaan of terugkomen. Daarnaast kom je in de overgang jouw eierstokken worden weggehaald. Hier ontstaan weer andere klachten door. Dit is allemaal bespreekbaar met jouw arts.

Hoe steun ik mijn partner met endometriose?

Als partner van iemand met endometriose ben je waarschijnlijk getuige geweest van een lange weg vol pijn, boosheid en wanhoop. Misschien heb je onbegrip gevoeld, omdat het niet duidelijk was waar de klachten vandaag kwamen. Ook kan je je gefrustreerd voelen, misschien omdat je partner liever niet wil vrijen vanwege de pijn of omdat jullie kinderwens maar niet wil uitkomen.

Het is belangrijk om te onthouden dat je partner degene is met de klachten, maar dat jij daar ook last van kan en mag hebben. Het is belangrijk om open en eerlijk met elkaar te communiceren. Professionele hulp kan hierbij goed zijn. Een psycholoog of seksuoloog kan gesprekken over jullie frustraties in goede banen leiden. Het is niet gek om je in te denken dat jouw partner zich ongehoord voelt als zij pijn heeft en jij alsnog graag seks wilt. Zij ziet misschien aan de andere kant niet in dat jouw verlangen naar lichamelijk contact niet wil zeggen dat jij haar pijn niet erg vindt. We zeggen het vaker en we doen het nogmaals: communicatie is key. In het geval van een ziekte is het logisch dat jullie beiden soms boos en gefrustreerd zijn. Begrip en communicatie zijn noodzakelijk om samen verder te gaan.