Mijn lichaam, mijn keus. Abortusregelingen in de wereld

De keuze om een abortus te laten uitvoeren neem je niet zomaar. Het is afhankelijk van vele factoren, zoals je levensfase, of je voor een baby kunt zorgen, de mensen om je heen, wie de vader is en bovenal: of je er aan toe bent om moeder te worden. Abortusregelingen verschillen per land of zelfs per staat, zoals bijvoorbeeld in de VS. Wij vinden dit een belangrijk onderwerp en vertellen je daarom wat meer over de verschillende abortusregelingen in verschillende landen.

Het recht op abortus: mijn lichaam, mijn keus

Baas in eigen buik: je kent de kreet vast. In de tweede feministische golf, die zo rond het eind van de jaren zestig van de vorige eeuw ontstond, streden mannen en vrouwen opnieuw voor gelijkheid tussen beide sekses. Een belangrijk punt: anticonceptie en abortus. De bekendste feministische actiegroep in Nederland was de Dolle Mina’s. Door hun ludieke acties groeide de actiegroep snel en onstonden er deelgroepen in het hele land. De kreet ‘Baas in eigen buik’ werd gebruikt tijdens het strijden voor de legalisering van abortus en de anticonceptiepil. In 1974 wordt de actiegroep Wij Vrouwen Eisen opgericht. Zij strijden voor de verandering van de abortuswetgeving met drie eisen:

• Abortus moet verdwijnen uit het Wetboek van Strafrecht;
• De kosten moeten worden vergoed vanuit het ziekenfonds;
• En heel belangrijk: de vrouw beslist.

Uiteindelijk duurt het nog tot 1984 tot abortus wordt gelegaliseerd in Nederland. We waren overigens niet het eerste land: in IJsland en Zweden kunnen vrouwen al sinds 1935 en 1938 abortus plegen onder bepaalde voorwaarden.

Abortusregelingen in Nederland

In Nederland is het legaal om een abortus te ondergaan. Hier zijn uiteraard strenge regels aan verbonden. Een abortus mag in Nederland worden uitgevoerd tot de 24e week van je zwangerschap: hierna zou een kindje namelijk levensvatbaar zijn als het zou worden geboren. In de praktijk houden artsen 22 weken aan, omdat ze de duur van de zwangerschap tot op twee weken nauwkeurig kunnen vaststellen. Na 24 weken mag een zwangerschap alleen afgebroken worden vanwege zeer strenge gezondheidseisen. Bijvoorbeeld als een kindje niet levensvatbaar is. Een abortus onderga je in Nederland in een ziekenhuis of abortuskliniek. Dit is gratis als je in Nederland woont en daar een (verplichte) zorgverzekering hebt.

Tip: Alle abortusklinieken in Nederland

Bedenktijd voor een abortus

Het is belangrijk om te weten dat je een verplichte bedenktijd hebt van vijf dagen. Dit gaat in na het eerste gesprek bij je huisarts of de abortuskliniek. De bedenktijd moet voorkomen dat je een overhaaste beslissing neemt en spijt krijgt. Het is niet uniek: ook in landen als Italië, Duitsland en Luxemburg geldt de verplichte bedenktijd. In België en Hongarije moet je ook advies vragen aan een psychiater of psycholoog.

De verplichte bedenktijd geldt niet als je (minder dan) 16 dagen overtijd bent. De behandeling wordt dan geen abortus genoemd, maar een overtijdbehandeling.

Verschillende abortusmethoden

Er zijn verschillende abortusmethodes die je in Nederland kunt ondergaan.

• Abortuspil: Ben je tot negen weken zwanger, dan kun je kiezen voor de abortuspil. Het eerste deel krijg je in de kliniek, het tweede deel breng je vaginaal in na enkele dagen.
• Curretage: Tot dertien weken zwangerschap (en bij een overtijdbehandeling) krijg je een zuigcurretage. Dit is de veiligste manier om abortus te plegen. Bij een curretage wordt de baarmoeder leeggezogen met een dun buisje. Je kunt kiezen voor verschillende methodes van verdoving: dit is te overleggen met je arts in de kliniek. De curretage duurt maximaal tien minuten.
• Instrumentele abortus: Vanaf 14 weken is alleen de instrumentele abortus nog mogelijk. Onder plaatselijke verdoving of narcose wordt het vruchtje met instrumenten verkleind en verwijderd.

Lees meer: Abortus in Nederland

Abortus in Duitsland

In Duitsland is het net als in Nederland legaal om een abortus te ondergaan. Ook hiervoor gelden strenge regels. De grens ligt in Duitsland, Frankrijk en België op een zwangerschapsduur van 12 weken. Ben je zwanger geraakt na een misdrijf (zoals kindermisbruik of verkrachtig) of is het kind ernstig beperkt, dan is een abortus in sommige omstandigheden na 12 zweken zwangerschap ook nog mogelijk. Het werd vrouwen in Duitsland tot voor kort niet makkelijk gemaakt om een abortusarts of -kliniek te vinden: zij mogen namelijk niet communiceren dat ze abortussen uitvoeren. Sinds kort is er echter een medische belangenvereniging die voorlichting mag geven.

Abortusregelingen in het Verenigd Koninkrijk

Net als in Nederland mag je in het Verenigd Koninkrijk tot 24 weken zwangerschap abortus plegen. De twee landen vormen een uitzondering door de hoge leeftijdsgrens ten opzichte van andere Europese landen. Daardoor reizen sommige vrouwen naar het buitenland om een abortus te ondergaan. Hoeveel vrouwen dit precies doen, is niet bekend. In 2014 kwamen ongeveer drieduizend mensen naar Nederland voor een abortus. Zij kwamen uit landen als Frankrijk, Duitsland en België. Ook in het VK kwamen er in 2016 zo’n vijfduizend vrouwen voor een abortus naar het land.

Abortus in de Verenigde Staten

Het recht op een abortus valt in de VS onder het ‘recht op privacy’. In 1973 speelde de rechtzaak Roe vs Wade, waarbij Jane Roe een pseudoniem was van Norma McCorvey. Zij wilde een abortus laten plegen, maar dit was onmogelijk in haar thuisstaat Texas. Ze had nooit kunnen verwachten dat haar rechtszaak tegen de staat uiteindelijk zou leiden tot de verklaring van het Hooggerechtshof dat de meeste wetten tegen abortus in de VS ongrondwettelijk waren.

Elke staat heeft minstens één abortuskliniek, maar de regels zijn overal anders. In een groot aantal staten (zoals New York en Californië) geldt de leeftijdsgrens dat de foetus niet levensvatbaar mag zijn als een abortus wordt uitgevoerd. In andere staten is een duidelijke grens geformuleerd, zoals 24 weken in Florida, 25 weken in Virginia en 22 weken in de Dakota’s. Ook de verplichte bedenktijd geldt in sommige staten wel en in andere niet.

Conservatieve Texaanse abortuswet

Hoewel de meeste vrouwen bij zes weken zwangerschap weten dat ze zwanger zijn, is dit de grens die de staat Texas in de VS heeft getrokken als uiterste grens voor een abortus. De omstreden nieuwe abortuswet ging onlangs in en zorgt voor veel protesten. Zelfs vrouwen (en meisjes) die zwanger zijn geraakt door verkrachting of incest mogen geen abortus plegen. De Amerikaanse regering heeft de staat Texas zelfs aangeklaagd, vanwege deze ultra-conservatieve wet. Ook mogen mensen elkaar verklikken: bij een veroordeling krijgt de verklikker dan een bonus van maar liefst tienduizend dollar. Texas is niet de enige staat met strenge abortusregelingen: twaalf andere staten probeerden ook zeer strenge wetten in te voeren. Het grote verschil is dat deze allemaal werden verworpen door hogere rechters. Het overwegend Republikeinse, conservatieve Hooggerechsthof deed dit echter niet bij de Texaanse wet.

Abortusregelingen wereldwijd

Totaalverbod op en zware strijd

Er zijn maar weinig landen in de wereld waar abortus onder geen enkele omstandigheid is toegestaan. El Salvador, Honduras, Nicaragua en de Dominicaanse Republiek behoren tot die landen. In Zuid- en midden Amerika is het in sommige landen mogelijk om legaal een abortus te ondergaan, zoals in Cuba, Guyana en de hoofdstad van Mexico: Mexico-Stad. Hoewel het in sommige andere landen ook legaal is, is het zelfs als je aan de voorwaarden voldoet niet makkelijk om een abortus te ondergaan.

De strengste abortusregelingen van Europa

In Polen gingen de afgelopen maanden duizenden mensen de straat op om te protesteren tegen de nieuwe, nog strengere abortuswet. Een abortus is nu uitsluitend nog mogelijk als je als moeder in levensgevaar bent of als je zwanger bent geraakt door incest of een verkrachting. Het recht om te beslissen over je eigen lichaam is daarmee nog verder verdwenen. Maar er zijn ook een aantal conservatieve ministaten in Europa, zoals Vaticaanstad, Andorra en Malta, die nog verder gaan. Zij verbieden abortus helemaal. Ook in Ierland was abortus tot voor kort nog verboden, zelfs als je zwanger raakte door incest, verkrachtig of het kind ernstige afwijkingen had.

Het recht om te beslissen over je eigen lichaam: in veel landen gaan we de goede kant op, maar veel landen hebben ook nog een lange weg te gaan. Er zijn wereldwijd miljoenen vrouwen die geen toegang hebben tot anticonceptie, laat staan tot abortus. Wij hopen dat over niet al te lange tijd, elke vrouw in staat is om baas te zijn in haar eigen buik.