(extra)ORDINARY: let’s celebrate everybody!

Let’s celebrate everybody! September staat voor Pabo in het teken van (extra)ORDINARY. Wat we daarmee bedoelen? Dat alles he-le-maal normaal is. Het maakt niet uit hoe je eruitziet, wat je seksuele voorkeuren zijn en welk gendervakje je aankruist. Je bent wie je bent en dat is dikke prima!

Waarom vieren we (extra)ORDINARY?

Nog niet zo heel erg lang geleden was het not done om je seksuele voorkeuren of genderidentiteit te bespreken. We gingen uit van de dominante hetero- en cisgendernorm en alles wat daarbuiten viel, sloot zichzelf op in de kast om zich te gaan zitten schamen. Die tijden zijn gelukkig grotendeels voorbij. En hoewel we nog steeds stigmatisering van de buitenwereld ervaren, zijn we steeds strijdbaarder om voor onszelf op te komen.

Het is namelijk makkelijker dan ooit om erover te praten, om vragen te stellen en om elkaar te vinden en te steunen. Waar biseksualiteit, fluïde gendervormen en fetisjisme voorheen sterk in de taboesfeer hingen, kunnen we er nu vrijelijk over spreken. Mensen zien zichzelf en hun verhalen terug in krantenartikelen, televisieprogramma’s en hashtags.

The times they are a-changin’, dus. En daar werken wij graag aan mee!

(extra)ORDINARY was altijd al heel normaal

Het lijkt misschien een modern idee dat er meer is dan cisgender heteromannen en -vrouwen. Maar genderfluïditeit heeft niet alleen altijd al bestaan, het is ook nog eens zo dat het in eeuwenoude samenlevingen een volkomen geaccepteerd gegeven was.

Gender als een spectrum

Sterker nog, in talloze culturen werd gender beschouwd als een spectrum, met vele uitwaaierende kleuren en takken. Neem bijvoorbeeld de Zuni. Dit volk uit het hedendaagse Nieuw-Mexico ziet gender als iets wat je in de loop van je leven aanneemt en niet iets wat al bij je geboorte wordt bepaald. Als kinderen zich niet specifiek met mannen of vrouwen identificeren, zijn ze ‘Lhamana’: een begenadigde groep, die spiritueel kan reizen tussen zowel de mannen- als de vrouwenziel.

Ook in het zuidelijk deel van Mexico kennen ze een ‘derde gender’. Het zijn mannen die niet zozeer in het verkeerde lichaam zijn geboren, maar meer mannen die zich aangetrokken voelen tot vrouwelijke taken en zich daarom vrouwelijk gaan kleden en gedragen. Deze ‘muxes’ bestaan al eeuwenlang en dit derde geslacht heeft zelfs de katholieke overheersing overleefd.

Geen genderspecifieke taal

Verder kenden de Navajo’s in Noord-Amerika vier genders en hadden de Buginezen in Zuid-Sulawesi er maar liefst vijf. In Kenia en Tanzania lopen de mashoga rond die als man geboren zijn, maar die zich vrouw voelen en daarom cruciale rollen vervullen bij huwelijksceremoniën. En op Madagascar worden de sekrata, oftewel transvrouwen, gekoesterd in de samenleving omdat ze bovennatuurlijke bescherming zouden genieten.

Genderfluïditeit vind je op sommige plekken in de wereld ook terug in de taal. Waar wij nu op onze kop staan omdat er mensen zijn die met ‘hen’ willen worden aangesproken, zijn er volkeren die van oudsher gewend zijn om geen mannelijk en vrouwelijk onderscheid in hun taal te maken. Zo is de taal van de Yoruba uit West-Afrika niet genderspecifiek en maken ze in hun voornaamwoorden geen verschil tussen man en vrouw.

Van genderspectrum naar binair denken

Dus tja. Wat gebeurde er met dat idee van gender als spectrum? Waarom is het feit dat er meer is dan alleen cisgender heteromannen- en vrouwen iets wat we continu moeten bevechten? Een rigide onderscheid in man en vrouw is tenslotte niet altijd zo vanzelfsprekend geweest. Zelfs niet in onze door het christendom doordrenkte westerse cultuur. Hoewel de representaties van Adam en Eva erg wit, erg hetero en erg cisgender zijn, waarbij de vrouw tussen neus en lippen ook nog eens als slap aftreksel van de man werd beschouwd, was binair-denken zelfs het christendom niet vreemd. Zo werd Jezus soms afgebeeld met borsten, alsof hij ook het moederlijke belichaamde.

Dierlijk en exotisch

Helaas was het na de middeleeuwen gauw afgelopen met zulke representaties. Europeanen trokken de wereld in, kwamen in contact met andere volkeren en ontwikkelde op basis van die ontmoetingen een concept van hoe een ‘beschaafd’ mens zou moeten zijn. Het idee van een uitwaaierend genderspectrum werd razendsnel de kop ingedrukt. En ‘de ander’ werd een ‘wezen’ om te vrezen en te onderdrukken.

Zo werden zwarte vrouwen als dierlijk en exotisch bestempeld. Ze werden tentoongesteld in menselijke dierentuinen en hun genitaliën werden na hun dood op sterk water gezet. Iedereen die afweek van de witte, cisgender en heteronormatieve norm werd geridiculiseerd en gediscrimineerd. En dat fenomeen werkt tot op de dag van vandaag door.

Gender in de blender

Tuurlijk, emancipatiebewegingen schieten als paddenstoelen uit de grond. En mensen komen steeds krachtiger op voor hun recht om te zijn wie ze zijn. Maar ondertussen beheerst het binaire denken nog steeds grote delen van de wereld. Veel te veel mensen voelen nog steeds angst voor alles wat afwijkt van een geconstrueerde norm.

Want laten we wel wezen: alles wat zo strikt in hokjes past, is en blijft een constructie.

Als iemand op hetzelfde geslacht valt, opgewonden raakt van een schoen of zich niet als man of vrouw identificeert, is dat niet iets wat kunstmatig is aangeleerd. Het is geen gril of aanstellerij en zo zouden we het als mensheid ook niet moeten veroordelen. Als iemand zich diep van binnen zo voelt, moet daar gewoon alle ruimte voor zijn. Zo simpel is het.

Meet je dus niet aan anderen. De enige standaard waar jij aan hoeft te voldoen, is die van jezelf. Ben je blij met wie je bent? Who cares wat anderen ervan vinden. Laten we het hokjesdenken doorbreken en het kleurrijke spectrum omarmen. Gooi gender in de blender en bedenk dat we allemaal mens zijn. En dat we allemaal recht hebben op een rijk, liefdevol en vrij leven.

Let’s celebrate everybody!