De menstruatiecup: wat zijn de voordelen en nadelen?

Tampons en maandverband zijn onze No. 1 Choice als het gaat om bloed deppen. De menstruatiecup? Die delft al jaren het onderspit. Onterecht, want het siliconen bekertje heeft behoorlijk wat troeven achter de hand. Maar hoe werkt zo’n cup precies? En wat zijn de voor- en de nadelen ervan?

Korte geschiedenis van de menstruatiecup

De menstruatiecup is een trechtervormig bekertje dat je tijdens je menstruatie in je vagina inbrengt om het bloed op te vangen. Wie de cup ziet, raakt in eerste instantie vaak een beetje in paniek. Want hoe moet zo’n ding in hemelsnaam in je vagina? Geen nood, de cup is zacht en flexibel en vormt zich precies naar je lijf. Maar daarover later meer.

De menstruatiecup absorbeert dus geen vocht, het vangt het bloed alleen op. Het is gemaakt van rubber of siliconen en onderaan zit een handig ringetje waarmee je hem makkelijk kan verwijderen. Als duurzaam en, op de lange termijn, goedkoop alternatief voor tampons of maandverband wordt het de laatste jaren steeds populairder.

Met een touwtje aan je riem

Maar wie denkt dat de menstruatiecup een hypermoderne uitvinding is, komt bedrogen uit. De eerste patenten van de menstruatiecup dateren al uit 1867. Deze rubberen cups werden met een touwtje aan een riem bevestigd en werkten soms met een klepje of een schuif, zodat je ze kon legen terwijl ze nog in je vagina zaten. De meeste vrouwen kozen echter voor zelfgemaakt maandverband en de menstruatiecup stierf een stille dood.

De moderne cup, zoals wij hem nu gebruiken, werd rond 1937 uitgevonden. De Amerikaanse actrice Leona Chalmers patenteerde haar ontwerp voor de Tassette waarmee vrouwen ‘dunne, lichte en aansluitende kleren kunnen dragen zonder riemen, pinnen of gespen die zouden opvallen’. Toch stonden de meeste vrouwen niet bepaald te trappelen om inwendige hygiëneproducten te gebruiken. In 1963 verdween de cup dan ook van de markt en ook de wegwerpcup van eind jaren zestig overleefde het niet.

Het zou tot eind jaren tachtig duren voordat de menstruatiecup een voorzichtige opleving beleefde. En pas de laatste jaren wint het product terrein, ook door het milieuvriendelijke imago dat eraan kleeft. Toch zijn nog lang niet alle vrouwen met de cup bekend. Tijd om daar verandering in te brengen!

Wat zijn de nadelen van de menstruatiecup?

Voordat we ons Hosanna-verhaal gaan afsteken (want ja, we zijn fan!), eerst wat kleine nadelen. Want die zijn er ook, zoals elk product positieve en minder positieve kanten heeft. We zetten ze voor je op een rijtje.

1: Nogal een gevaarte

Veel vrouwen schrikken een beetje als ze de menstruatiecup zien. Zeker in vergelijking met een tampon is het nogal een gevaarte. Het verschil met de tampon is echter dat je de flexibele cup moet dubbelvouwen voordat je hem inbrengt. Binnenin je vagina klapt de cup vervolgens uit, vormt hij zich naar je lichaam en voel je hem niet meer zitten. Op internet en in de gebruiksaanwijzing vind je verschillende vouwtechnieken die je uit kunt proberen.

2: Size does matter

De ene vagina is de andere niet, dus kan het zo zijn dat je een menstruatiecup aanschaft die nét niet goed past. Het is dus belangrijk dat je serieus checkt welke maat je nodig hebt. Dat is niet altijd even makkelijk. Sommige bedrijven maken onderscheid tussen cups voor vrouwen die ooit bevallen zijn en vrouwen die nog nooit vaginaal een baby op de wereld hebben gezet.

Andere bedrijven gaan uit van leeftijden en gebruiken bijvoorbeeld maat S voor vrouwen jonger dan dertig jaar en maat L voor vrouwen boven de dertig jaar. Je zult dus even moeten uitpluizen welke standaarden de verschillende merken gebruiken en wat het beste bij jou past.

3: Inbrengen en verwijderen

Oefening baart kunst en dat geldt zeker voor de menstruatiecup. Bijna niemand heeft het de eerste keer onder de knie en soms duurt het twee of drie menstruatierondes voor je het foefje helemaal te pakken hebt. Wat niet meehelpt, is dat de meeste vrouwen onbewust een beetje nerveus zijn, waardoor ze hun bekkenbodemspieren aanspannen. Het inbrengen wordt dan sowieso lastig.

Maar ook het verwijderen vergt in eerste instantie inspanning. Wat je zeker niet moet doen? Denken dat je de cup er, net zoals een tampon, in één keer uit kunt trekken. Het dingetje zuigt namelijk vacuüm en dan wordt trekken erg pijnlijk. Druk de cup eerst aan de zijkant in om het vacuüm eraf te halen en trek hem dan voorzichtig naar buiten. Raak niet in paniek als het niet meteen lukt, de cup kan nooit vast blijven zitten, verder in je lijf schieten of wat voor horrorscenario dan ook!

4: Schoonmaken

Een herbruikbare menstruatiecup gooi je natuurlijk niet weg na gebruik. En dat betekent dat je er wat mee moet. Schrobben en kuisen, dus! Gelukkig stelt dat niet zo heel veel voor. Je gooit de inhoud van de cup in de wc en spoelt je cup in de wasbak met heet water om.

Ben je op een openbaar toilet en heb je geen water bij de hand? Veeg hem dan af met een wc-papiertje of een vochtig doekje. Het is namelijk voldoende om de cup eenmaal per 24 uur met heet water af te wassen. Al is het natuurlijk een stuk frisser om hem na elke beurt even goed te reinigen, zeker als je hem de maximale twaalf uur hebt laten zitten. Na je menstruatie kook je de cup drie tot vijf minuten uit zodat hij klaar is voor de volgende maand.

5: Bang voor bloed

Hoewel wij vrouwen wel wat gewend zijn, kan de aanblik van zo’n volle bloedcup overweldigend zijn. Omdat je de cup in principe maar om de acht tot maximaal twaalf uur hoeft te verwisselen, is het soms best een bloedbad dat je naar buiten haalt. Je moet dus niet vies zijn van jezelf. En niet draaierig of duizelig worden van de aanblik van bloed.

Wat zijn de voordelen van de menstruatiecup?

Ondanks deze kleine minpuntjes winnen de voordelen van de menstruatiecup het glansrijk. Niet alleen zijn de herbruikbare cups veel beter voor het milieu, ze zijn ook nog eens stukken liever voor je lichaam. Kijk maar!

1: Duurzamer

Met een herbruikbare menstruatiecup ben je lekker groen bezig. Gebruikte tampons en maandverbanden kunnen niet worden gerecycled en daarvan gooit elke vrouw er gedurende haar leven zo’n negenduizend weg. Maar als je de menstruatiecup op een goede manier gebruikt, reinigt en bewaart, gaat hij zo’n vijf tot maximaal tien jaar mee. Een decennium waarin je normaal gesproken zo’n 2.500 tampons zou gebruiken.

Dat scheelt dus ontzettend veel afval en daarnaast ook ongelooflijk veel verpakkingsmaterialen en productieprocessen die nodig zijn om tampons en maandverbanden in de winkels te krijgen. Kortom, je verbruikt veel minder grondstoffen, maakt veel minder afval en zorgt voor een veel minder hoge belasting op het milieu.

2: Goedkoper

De menstruatiecup is goed voor je portemonnee. Oké, hij kost tussen de 10 en 20 euro en dat is misschien best even slikken. Maar als je bedenkt dat je er vijf tot tien jaar mee doet, weet je dat je op de lange termijn stukken goedkoper uit bent.

Hoe dat er in de praktijk uitziet? Heel voordelig. Als je de pakjes tampons en maandverband links laat liggen en in plaats daarvan je leven lang een menstruatiecup zou gebruiken, ben je namelijk geen 1800 euro, maar slechts 225 euro kwijt aan ongesteld zijn. Dat berekende een Nederlandse krant en wij zeggen: kazjing!

3: Gezonder

We zijn ons steeds meer bewust van onze gezondheid en dat zie je terug in de groeiende populariteit van de menstruatiecup. Terecht ook, want de cup is een stuk liever voor je punani dan de gemiddelde tampon of maandverband. Dat komt doordat de cup is gemaakt van siliconen of natuurrubber. Die materialen absorberen geen bloed, breken niet af in je vagina én ze verminderen de ophoping van bacteriën die voor infecties kunnen zorgen.

Tampons tasten het slijmvlies en de natuurlijke flora van je vagina juist aan, waardoor je een grotere kans hebt op schimmelinfecties. Maar ook maandverbanden zorgen voor een broeierig klimaat, waardoor je sneller infecties of een geïrriteerde huid oploopt. Een menstruatiecup is daarentegen hypoallergeen en absorbeert geen bloed of ander lichaamsvocht. Daardoor blijft je natuurlijke vaginale balans intact.

Hoe gebruik je de menstruatiecup?

Ben je overtuigd? Dan rest je alleen nog de lakmoesproef! Zoals we al aanstipten, kan de eerste keer cuppen best een uitdaging zijn. Daarom hebben we een handig stappenplan voor je in elkaar gedraaid. Je kunt er ook voor kiezen om eerst even te oefenen. Dan breng je de cup niet tijdens je menstruatie in, maar ga je eerst aan de generale repetitie. Op zich best slim, zeker als je het een beetje spannend vindt.

Het inbrengen van de menstruatiecup

1: Was je handen onder schoon, stromend water

2: Lees de gebruiksaanwijzing goed door

3: Ontspan je onderlichaam zodat je bekkenbodem niet gespannen staat

4: Vouw de cup dubbel, zodat hij een C vormt

5: Breng de cup dubbelgevouwen in: even ver als je bij een tampon zou doen

6: Laat de cup los wanneer hij op de juiste plek zit

7: Als je de cup loslaat, hoor je een plop of een zuiggeluid. Dat is goed, want dat betekent dat hij vacuüm zuigt. Voel voor de zekerheid aan de randen of hij helemaal rond is.

8: Voel je een deuk of een vouw? Dan zit hij niet goed en kun je hem een beetje draaien of het opnieuw proberen.

Als je het lastig vindt om de cup in te brengen, kun je een beetje glijmiddel op waterbasis gebruiken. Dan glijdt de cup wat soepeler naar binnen. Net zoals bij een tampon, zou je de menstruatiecup niet moeten voelen zitten. Ook niet als je beweegt, rent of springt.

Het verwijderen van de menstruatiecup

Wil je de cup verwijderen? Volg dan deze stappen:

1: Was je handen onder schoon, stromend water

2: Zoek een comfortabele houding en ontspan je onderlichaam

3: Ga met je wijsvinger en duim naar binnen totdat je het tuitje voelt

4: “Pers” voorzichtig, je zal merken dat je bekkenbodemspieren de cup dan omlaag drukken, waardoor je er makkelijker bij kan

5: Knijp vervolgens in de onderkant van de cup om het vacuüm te verbreken

6: Haal de cup voorzichtig uit je vagina

7: Leeg de cup in de wc en spoel hem met heet water af

Hoe vaak moet je de menstruatiecup legen?

Zoals we al zeiden, kun je de cup zo’n acht tot maximaal twaalf uur laten zitten. Maar het blijft hygiënischer én veiliger om hem om de vier tot zes uur leeg te gooien en af te spoelen. Want hoewel het risico op TSS (Toxic Shock Syndrom) stukken kleiner is dan bij tampons, kan het zeer sporadisch nog steeds voorkomen als je de menstruatiecup te lang laat zitten.

Voor vrouwen met hevig bloedverlies is het sowieso verstandiger om hem vaker te legen, want de cup kan natuurlijk gaan lekken als hij vol zit. Als je niet zeker weet hoe lang je met de menstruatiecup kunt doen, is het slim om in het begin een inlegkruisje te dragen. Op den duur kun je dan makkelijker inschatten hoe lang je de menstruatiecup kunt dragen zonder ongelukjes.

Na elke menstruatie kook je de cup drie tot vijf minuten uit en bewaar je hem op een schone, droge plek. Liefst in het bijgeleverde zakje.

Gevoel van vrijheid!

Het moge duidelijk zijn. De voordelen winnen het met grote voorsprong van de nadelen. Waar de nadelen vooral een kwestie van wennen en oefenen zijn, zorgen de voordelen voor een goedgevulde portemonnee, een beter milieu en een blijere vagina.

Bovendien is de menstruatiecup, alhoewel je hem in allerlei kekke kleurtjes kunt aanschaffen, een wonder der discretie. Je hoeft je niet langer zorgen te maken over scheef zittende maandverbanden of over bungelende touwtjes in de sauna of het zwembad. Dat geeft een enorm gevoel van vrijheid, net als het feit dat de menstruatiecup veel schoner aanvoelt dan een broeierig tampon of plakkerig maandverband.

Kortom: beetje pielen, maar dan heb je ook wat. Als je het kunstje eenmaal moeiteloos flikt, wil je niet meer terug. Dat weten we zeker!