Genderidentiteit: non-binair of genderqueer

Naast het mannelijk en vrouwelijk geslacht, kun jij jezelf ook identificeren als non-binair. Waar komt deze term vandaan en wat houdt het precies in? Dat vertellen we je graag in dit artikel.

Wat is non-binair?

De non-binaire genderidentiteit is eigenlijk een parapluterm: zo worden mensen genoemd die zich geen man of vrouw voelen. Dit komt vaker voor dan je misschien denkt: zo’n 3% van 80.000 ondervraagde jongeren in de VS voelt zich niet volledig thuis in het hokje man of vrouw. Binnen de non-binaire groep komt een hele grote groep mensen samen: zij voelen zich mens. In Nederland noemen we non-binair ook wel genderqueer of genderexpansief. Het staat los van je seksuele oriëntatie, zoals panseksualiteit, en zegt puur iets over je identiteit.

Verschillende non-binair identiteiten

Het is goed om te weten dat non-binaire mensen niet zoveel waarde hechten aan hokjes. Je hoeft jezelf dus niet per se genderfluïde of polygender te noemen om tot de non-binaire groep te behoren. Hoewel er geen duidelijke grenzen zijn, verschilt dat van mens tot mens. Deze termen komen het meest voor als je spreekt over non-binaire genderidentiteiten.

Twee of meer genders

Als je twee of meer genders hebt, dan kun jij je onder andere identificeren als bigender, trigender, polygender of pangender.

Geen gender

Het hebben van geen gender noemen we ook wel agender, nongender, gendervrij, genderloos, postgender en neutrois.

Wisselen tussen verschillende genders

Het wisselen tussen genders noemen we ook wel genderfluïde. Mensen voelen zich niet mannelijk of vrouwelijk of juist heel mannelijk op het ene moment en vrouwelijk op het andere moment. Actrice Ruby Rose is een bekend genderfluïde persoon.

Een derde geslacht

Ook mensen met een derde geslacht (niet mannelijk of vrouwelijk) worden tot de non-binaire identiteit gerekend. Transseksuelen kunnen in deze categorie vallen.

Geschiedenis van de genderqueer identiteit

De term genderqueer is er echt één van de 21e eeuw en wordt vooral door jongeren gebruikt. De term werd overigens voor het eerst in 1995 gebruikt, door Riki Anne Wilchins in een essay over mensen die niet binnen het hokje mannelijk of vrouwelijk past. Voor die tijd – in de jaren tachtig en negentig – sprak men voornamelijk van transgenderisme of transgenderist. Hiermee werd gedoeld op mensen wiens mannelijke- en vrouwelijke eigenschappen ongeveer even sterk waren.

Hoe laat jij je aanspreken als non-binair persoon?

Sommige mensen laten zich aanspreken met die of hen, anderen blijven zich hij, hem, zij of haar noemen. Je kunt zelf beslissen wat voor jou prettig voelt en mensen vragen om jou zo aan te spreken. In 2016 is hen en hun verkozen als beste aanspreekvorm voor non-binaire personen bij een online verkiezing van Transgender Netwerk Nederland. Engelse termen om genderqueers aan te spreken zijn they, them en their in het enkelvoud. In Zweden bestaat naast hon (vrouwen) en han (mannen) ook het neutrale hen sinds enkele jaren.

X in het paspoort

Sinds 2011 is het in Nepal mogelijk om als derde geslacht (naast man en vrouw) geregistreerd te worden tijdens de volkstelling. In 2018 deed een rechtbank in Limburg de uitspraak dat ‘de tijd rijp is voor erkenning van een derde gender’. Dat is overigens nog niet makkelijk: pas enkele personen hebben in Nederland een X-paspoort, waarbij de X staat voor genderneutraal. En dit zijn voornamelijk intersekse personen: mensen die geboren zijn met zowel mannelijke- als vrouwelijke lichamelijke kenmerken. De Nederlandse organisatie voor seksediversiteit NNID denkt dat er ongeveer 157.000 intersekse personen zijn in Nederland en 103.000 in België. Wil jij je identiteit laten aanpassen als non-binair persoon, dan moet je naar de rechter met een deskundigenverklaring. Voor transgenders is er een andere regeling: zij kunnen eenvoudiger hun gender laten aanpassen van man naar vrouw of andersom.

Bekende non-binaire personen

We noemden Ruby Rose al eerder. Deze acteur uit Australië is één van de bekendste non-binaire personen. Ook Miley Cyrus maakte bekend zich als non-binair te identificeren. Zanger Sam Smith maakte in 2019 bekend dat hij genderqueer is en graag they of them genoemd wil worden. Dit geldt ook voor singer-songwriter Tash Sultana uit Australië.