Vrouwenrechten zijn mensenrechten? Niet bij abortus.

Het recht op abortus staat onder druk. Niet alleen in de Verenigde Staten, waar het Amerikaans Gerechtshof het landelijk recht op abortus heeft afgeschaft. Maar ook in veel Europese landen klinkt de conservatieve roep om bescherming van het leven steeds luider. Vrouwenrechten zijn mensenrechten? Soms blijkbaar niet.

Het principe dat je baas in eigen buik bent wankelt. In Polen zijn de abortuswetten steeds strenger aangescherpt en op dit moment mag je daar alleen nog een abortus laten uitvoeren als je bent verkracht of als je in levensgevaar bent. Dat dit laatste niet altijd een graadmeter is, bleek uit de dood van een dertigjarige vrouw die gedwongen werd haar zwangerschap van een tweeling met ernstige afwijkingen uit te dragen. Met 22 weken overleed het kindje in haar buik en kreeg zij zelf een fatale hartaanval terwijl ze onderweg was naar de operatiekamer.

Speciale kliklijn

Ook in andere Europese landen als Hongarije worden de wetten strenger, terwijl vooruitstrevende landen als Duitsland helemaal niet zo vooruitstrevend zijn als je denkt. Zo staat abortus in Duitsland nog steeds in het Wetboek van Strafrecht, maar wordt het onder bepaalde voorwaarden toegestaan tot twaalf weken. Tegelijkertijd zijn er steeds minder artsen die de ingreep uit willen voeren, ook omdat het voor Duitse artsen lange tijd verboden was om publiekelijk informatie te delen over abortussen. Als ze dat wel deden, waren ze strafbaar en riskeerden ze hoge boetes. Saillant detail? ‘Promotie’ tégen abortus mocht wel. Pas op 24 juni 2022 is deze abortusparagraaf eindelijk uit de wet geschrapt. Ironisch genoeg op dezelfde dag dat Roe vs. Wade in de Verenigde Staten verworpen werd.

In de Verenigde Staten rommelt het overigens al langer als het gaat om vrouwenrechten. Zo spande de Amerikaanse staat Texas vorig jaar de kroon met een nieuwe, omstreden abortuswet die het vrijwel onmogelijk maakt om voor een abortus te kiezen. Het is daar vanaf de zesde week van de zwangerschap strafbaar, zo’n beetje het moment waarop de meeste vrouwen ontdekken dat ze in verwachting zijn. Ook is er een speciale kliklijn opengesteld waarop iedereen vrouwen die een abortus ondergaan, en degenen die betrokken zijn bij de abortus, kan verklikken om zo 10.000 euro op te strijken.

Landelijk recht op abortus afschaffen, VS gaat terug in de tijd

Een bizarre wet, die helaas slechts een voorproefje bleek voor wat vrouwen in alle Republikeinse staten staat te wachten. Op dit moment heeft het Amerikaanse Hooggerechtshof het landelijk recht op abortus afgeschaft. Dit betekent dat staten voortaan zelf mogen bepalen hoe ze abortus willen regelen. In de Democratische staten zal weinig veranderen, maar in de meer dan twintig Republikeinse staten is het niet ondenkbaar dat abortus volledig verboden wordt.

Dat nieuws deed flink wat stof opwaaien bij voorstanders van abortus, zowel binnen als buiten de Verenigde Staten. De anti-abortuslobby in Amerika is groot en veel Europeanen maken zich zorgen dat deze lobby zijn tentakels uit gaat spreiden over andere landen. En daar de politiek en de stemming in het land gaat beïnvloeden.

Baas in eigen buik

Ook in Nederland staan de voorpagina’s vol. Op 7 mei gingen honderden mensen de Amsterdamse straten op om te protesteren tegen deze ontwikkelingen en om hun solidariteit te tonen met de Amerikaanse vrouw. Ze vonden het onvoorstelbaar dat het recht op abortus, waar zo hard voor is gestreden, op de tocht staat. Inmiddels is deze angst voor veel Amerikaanse vrouwen werkelijkheid geworden.

Nederland geldt als een van de vooruitstrevendste landen als het gaat om abortus. Elk jaar kiezen er 30.000 vrouwen voor de ingreep, die zij in veilige en legale klinieken laten uitvoeren. Maar ook daar is een strijd aan voorafgegaan. In de jaren ’70 ging de feministische actiegroep Dolle Mina’s, onder het mom ‘Baas in eigen buik’, de barricaden op om te vechten voor het zelfbeschikkingsrecht. Met succes, want na vele demonstraties en bezettingen van klinieken werd in 1984 de wet van kracht waarmee vrouwen legaal hun zwangerschap konden laten afbreken.

Dat betekent dat vrouwen tot 24 weken een abortus mogen laten uitvoeren en na die tijd alleen om medisch zwaarwegende redenen. Maar in de praktijk wordt 84 procent van de abortussen uitgevoerd tot twaalf weken, waarvan 59 procent in de eerste acht weken met een zuigcurettage: dus niet met een ingrijpende instrumentale abortus.

Bufferzones en abortusbuddy’s

Goed geregeld, zou je denken. En dat is het ook. Maar tegelijkertijd staat abortus in Nederland in het Wetboek van Strafrecht en is het nog altijd niet gelukt om het eruit te krijgen. Waarom niet? Omdat de christelijke partijen, die vrijwel altijd in de coalitie zitten, daar al sinds mensenheugenis voor gaan liggen. Abortus is alleen legaal onder bepaalde voorwaarden en wordt in essentie nog steeds gezien als een misdaad.

De gedachte dat abortus een misdaad zou zijn, krijgt sowieso steeds stevigere voet aan de grond. Zo worden vrouwen al jarenlang lastig gevallen bij abortusklinieken door religieuze demonstranten. Ze worden geïntimideerd, van moord beschuldigd en angstig gemaakt met verhalen over de psychologische schade die ze oplopen wanneer ze hun abortus doorzetten. En ze krijgen misleidende foto’s en poppetjes van foetussen in hun handen gedrukt op het kwetsbaarste moment van hun leven. Het is zelfs zo erg dat er bufferzones en ‘abortusbuddy’s’ nodig zijn om vrouwen veilig de klinieken te laten betreden.

Dus ja, de anti-abortuslobby wordt ook in landen als Nederland steeds sterker. Zo is er de stichting Schreeuw om Leven, die elk jaar een Mars voor het Leven organiseert en stelselmatig misleidende informatie over abortussen verspreidt. Maar ook een christelijke council, die warme banden heeft met de anti-abortusbeweging in de Verenigde Staten. Vergeet ook de christelijke partijen niet, zoals de SGP en de CU, die zich fel verzetten tegen abortus. En er is inmiddels een Pro Life-zorgverzekering, die abortussen niet vergoedt.

Betuttelend

Natuurlijk, er is reden genoeg om te denken dat het in landen als Nederland niet zo’n vaart zal lopen. Want terwijl ze in de Verenigde Staten op allerlei manieren aan het zelfbeschikkingsrecht tornen, is hier voldoende positiefs te melden.

Zo is de verplichte vijf dagen inmiddels geschrapt. Voorheen moest je eerst vijf dagen nadenken over je beslissing als je bij een Nederlandse abortuskliniek aanklopte. Een onnodig en betuttelend systeem. Niet alleen omdat vrouwen prima in staat zijn om een weloverwogen keuze te maken. Maar ook omdat vijf dagen soms het verschil maken tussen een curettage en een ingrijpender instrumentale abortus.

Dat vond de Tweede Kamer ook en die vijf dagen bedenktijd zijn er dus uit. Ook wordt het voor huisartsen mogelijk om abortuspillen te verstrekken aan vrouwen die ze nodig hebben. Zo hoeven deze vrouwen niet meer te reizen naar een kliniek en wordt een vroege abortus toegankelijker.

Ver-van-mijn-bed-show? Nee.

Positieve ontwikkelingen, dus. Toch is het altijd goed om op je hoede te blijven wanneer er ergens in de wereld aan vrouwenrechten wordt getornd. Het lijkt misschien een ver-van-mijn-bed-show, maar dat is het niet. De situatie in de Verenigde Staten kan fanatieke anti-abortuslobby’s in andere Westerse landen aanjagen en opzwepen. Bovendien kan de Amerikaanse lobby hun geld in Europese lobby’s steken en zo steeds meer invloed verkrijgen.

Het is dan ook naïef om te denken dat vrouwenrechten gestreden zijn. Dat abortus nog steeds in het Wetboek voor Strafrecht staat laat tenslotte zien hoe we er als samenleving naar kijken. Maar kiezen voor abortus is geen misdaad en artsen die vrouwen helpen zijn geen misdadigers. Zij zorgen ervoor dat vrouwen hun toevlucht niet hoeven te nemen tot levensbedreigende illegale abortussen met bleek, kleerhangers en schimmige pillen.

Illusie

Wereldwijd eindigt zestig procent van de ongewenste zwangerschappen in een abortus en het is een illusie te denken dat dit aantal afneemt als we abortus verbieden. Sterker nog, in landen waar abortus verboden is en voorbehoedsmiddelen lastig te verkrijgen zijn, voeren ze de meeste abortussen uit. En dan niet in schone klinieken, maar op morsige keukentafels bij beunhazen thuis.

Abortus is een mensenrecht. En er zou niets meer recht doen aan dat feit dan wanneer abortuszorg onderdeel zou worden van de reguliere zorgverlening. En wanneer het recht op keuzevrijheid  gebeiteld, verankerd en beschermd zou zijn in de wet. Zodat er niet meer aan getornd kan worden door fanatici die niet zélf met de consequenties van een ongewenste zwangerschap hoeven leven. Waarom niet? Omdat ze overwegend man zijn.

Onverantwoordelijke ejaculaties

Als je wilt dat abortussen verdwijnen, moet je ongewenste zwangerschappen voorkomen, schrijft Gabrielle Blair, een Mormoonse schrijfster die viral ging met een Twitter-draadje over abortus. Zelf heeft ze zes kinderen, maar ze noemt het gestoord dat vrouwen gedwongen worden ongewenste zwangerschappen te voldragen.

Mannen? Die hebben volgens haar de grootste mond over bescherming van het ongeboren leven, maar bekommeren zich weinig om de ‘onverantwoordelijke ejaculaties’ waarmee ze de levens van vrouwen binnen luttele seconden op de kop kunnen zetten.

En daar heeft ze een ijzersterk punt. Niemand zit te wachten op een abortus, hoe blij we ook mogen zijn dat de mogelijkheid er is. Maar als je écht tegen abortus bent, moet je je pijlen richten op wat er voorafgaat aan zo’n beslissing. En dan kom je uiteindelijk altijd uit bij die man die zijn kwakje onbeschermd in de vrouw loost. Dáár kunnen de Pro Life-activisten zich beter druk om maken.