Waarom maken we altijd ruzie tijdens de kerstdagen?

Pais en vree met kerst? Mwah, niet altijd. Want hoe gezellig zo’n kerstdiner op papier ook lijkt te zijn, in de praktijk draait het regelmatig uit op gekibbel, irritaties en zure gezichten. Waarom maken we toch zo snel ruzie tijdens de kerstdagen?

Zien jouw kerstdagen eruit alsof ze rechtstreeks uit een mierzoete kerstfilm zijn gekropen? Lucky you! Niets fijner dan een kerstfeest waarbij iedereen blij is om elkaar te zien en de lachsalvo’s over tafel rollen. Helaas is het niet overal zo gemoedelijk. En je zult jezelf maar door kerstdagen moeten worstelen die steevast eindigen in valse sneren, slaande deuren en tranen boven de afgekloven kalkoenbotten.

Toch gebeurt dat vaker dan je denkt. Want in weerwil van het perfecte kerstplaatje, roepen de feestdagen ook veel sociale spanningen op. Voor sommigen is deze periode zelfs de stressvolste tijd van het jaar. Waarom? Omdat ze zich verplicht voelen om tijd te spenderen met familieleden waar ze weinig tot niets hebben, bijvoorbeeld. In het beste geval levert dat ongemakkelijke borrelpraat op, maar in het slechtste geval rollen ze ’s avonds in bed met gevoelens van afkeer en onbehagen. Als de bom al niet tijdens de ijstaart gebarsten was, tenminste.

Waarom maken we ruzie tijdens de kerstdagen?

Samenzijn tijdens de kerst kan stressvol zijn om verschillende factoren. Wanneer je bijvoorbeeld niet zo’n hechte band met je familie hebt, kan het herinneringen oproepen aan vroegere conflicten en spanningen. Ook kun je teruggeworpen worden in oude patronen.

Wat er dan gebeurt? Je brein gaat met je op de loop en je schiet in de verdediging om jezelf te beschermen. Zelfs de kleinste opmerking kan al voldoende zijn om je achterdocht of ergernis op te wekken. Je reageert als door een wesp gestoken: scherp en defensief. Soms lijkt het alsof je twintig jaar terug in de tijd gaat en gedraag je jezelf weer als een opstandige puber. En soms ben jij de aanstichter, omdat je onbewust verwacht dat het toch wel mis zal gaan.

Kleine verschillen

In een artikel uit The Atlantic wordt het mooi uiteengezet. Want heb je je wel eens afgevraagd waarom je je zo ontzettend ergert aan je moeder, terwijl jullie tegelijkertijd zoveel op elkaar lijken? Freud noemde dit het ‘narcisme van het kleine verschil’. Volgens hem zijn het juist de kleine verschillen tussen mensen die leiden tot vijandigheid, vooral wanneer die mensen verder veel met elkaar gemeen hebben en dezelfde achtergrond hebben.

Het helpt natuurlijk ook niet dat we ons doorgaans het meest spiegelen aan de mensen die het dichtst bij ons staan. Wanneer zij iets doen of zeggen wat onze tenen laat krommen, zien we dat stiekem toch als een negatieve reflectie op onszelf. Misschien zijn jij en je moeder wel dol op high tea’s en kostuumdrama’s en hebben jullie op zo’n middagje de grootste lol, maar kun je haar wel wurgen wanneer ze onverwacht iets naars over asielzoekers zegt. Dat komt dan veel harder aan dan wanneer een vriendin of kennis zoiets zou zeggen. Je schaamt je, juist omdat je je zo verbonden voelt.

Dat is precies de reden waarom het soms verstandig is om onderwerpen als politiek en religie tijdens het kerstdiner te vermijden. Vooral als je weet dat de ideeën daarover in de loop der tijd van elkaar verwijderd zijn geraakt.

Dubbelzinnige grappen

Ook voorspelbare herhalingen kunnen je tot waanzin drijven. Hoe vermoeiend is het wel niet om aan de kersttafel aan te schuiven, wetend dat je een avond vol dubbelzinnige grappen van ome Harry of zeurderige klaagverhalen van tante Bets tegemoet gaat?

We kennen onze familieleden en ook vooral hun kleine onhebbelijkheden die tot in den treure herhaald worden. Het wordt vooral lastig wanneer je al een tijdje uit huis bent en deze familieleden alleen tijdens feestjes en de kerstdagen ziet. Als je wat meer afstand hebt genomen, vallen al die kleine, ergerlijke eigenschappen namelijk dubbel zo hard op.

Van krakende knokkels tot blatend gelach of jaarlijks terugkerende vragen over je single status: soms is het kerstdiner een mijnenveld dat je met een fikse dosis geduld moet betreden.

Oude vetes

We stipten het al even aan, maar een andere reden dat kerstdiners kunnen ontsporen in dramatische taferelen is het onopgeloste conflict. Veel families hebben de neiging om conflicten niet voldoende uit te praten en onder het tapijt te vegen. Alles voor de lieve vrede, maar wanneer sommige familieleden zich niet voldoende gehoord voelen, blijven die negatieve gevoelens onder de oppervlakte doorsluimeren en etteren tot ze op een heel onhandig moment toch uitbarsten.

Zoals tijdens het kerstdiner, wanneer iedereen opeens weer in één ruimte zit en de alcoholische versnaperingen in rap tempo naar binnen zijn gegoten. Zeker als je normaal gesproken niet veel tijd samen doorbrengt, of elkaar wel regelmatig ziet maar geen persoonlijke gesprekken voert, kan het gebeuren dat zo’n eeuwenoude vete toch weer de kop opsteekt. Dat begint dan vaak met valse sneren en steken onder water en dat kan eindigen met twee of meer kemphanen die jarenlange frustraties eruit brullen.

Daarnaast is het soms moeilijk als je een beetje een buitenbeentje bent binnen de familie. Misschien ben jij wel een timide muurbloempje, maar zijn je broers en zussen extraverte verschijningen die alle aandacht opeisen. Of misschien ben jij wel een veeleisende dominatrix terwijl je broers en zussen alles wel best vinden en nauwelijks initiatief tonen. Dan kan het zo zijn dat je elkaars temperament totaal niet trekt en de irritaties al snel over tafel vliegen.

Waar gaan de meeste ruzies tijdens de kerstdagen over?

Los van sluimerende vetes en botsende persoonlijkheden zijn er een paar dingen waar de meeste mensen wel eens ruzie over maken tijdens de kerstdagen. We hebben enkele de meest voorkomende onderwerpen voor je op een rijtje gezet, plus wat tips om een Christmas Massacre te vermijden!

1: Schoonfamilie

Soms heb je niet de meest optimale verstandhouding met je schoonfamilie. Vervelend, maar in het dagelijks leven valt daar vaak redelijk mee te leven. Dat is anders tijdens de kerstdagen en jullie gedwongen worden een hele dag met elkaar door te brengen. Vaak zie je er al een beetje tegenop en sta je al op scherp zodra je de deur binnenstapt. In zo’n gespannen sfeer kan elke opmerking of zijdelingse blik verkeerd worden opgevat, natuurlijk.

Bedenk dat je een ander niet kunt veranderen, maar dat je wel zélf kunt besluiten dingen anders te doen. Na jarenlange ergernissen weet je precies wat je triggert, dus besluit om bijvoorbeeld op zulke momenten een blokje om te gaan of te helpen in de keuken. Ga bij de mensen zitten waar je het meest mee hebt en probeer bepaalde opmerkingen of grappen van jezelf af te laten glijden. Eventueel kun je van tevoren wat beleefde antwoorden bedenken waarmee je elke beginnende ruzie de kop indrukt.

2: Hoge verwachtingen

Ben jij een echt kerstbeest maar vindt je familie het allemaal wel best? Dan ontstaan er ongetwijfeld spanningen rondom de kerstboom. Want waarom heeft je vader gewoon zijn oude joggingbroek aan? Waarom staan er pannen op tafel in plaats van schalen? Waarom hebben je ouders geen kaarsjes aangestoken? En wie is er op het onzalige idee gekomen om een film te gaan kijken in plaats van een gezellige spelletjesavond in elkaar te flansen?

Sommige mensen verwachten zoveel van kerst dat de realiteit onherroepelijk tegenvalt. In hun hoofd is het ideale kerstplaatje al helemaal uitgetekend en omdat ze alles perfect willen doen, leggen ze de lat huizenhoog. Voor zichzelf, maar óók voor hun omgeving. Jammer, want hoewel zo’n nostalgische kerstscène reuzegezellig is, gaat het erom dat je het met elkáár gezellig hebt. Tover desnoods je eigen huis om tot kerstkasteel, maar probeer te accepteren dat het overal anders gaat. Ja, ook in je ouderlijk huis.

3: Praktische afspraken

Hoe meer mensen, hoe meer problemen. Vooral wanneer het gaat om de planning. Waar je kerstdagen vroeger heerlijk voorspelbaar vastlagen, verandert dit zodra je een partner en schoonfamilie krijgt. En dat wordt nog een tikkeltje erger wanneer die ouders ook nog eens gescheiden zijn en apart moeten worden bezocht.

Wie ‘krijgt’ Eerste Kerstdag? Valt er wat te verschuiven naar Oud en Nieuw? Kun je het maken om een deel van de familie dit jaar over te slaan of krijgt je moeder dan helemaal een rolberoerte? Hoewel kerst een feest van naastenliefde is, ontaardt het rondom de planperikelen maar al te vaak in hebberig gehakketak. Soms is het zelfs zo erg dat mensen de boel de boel laten en een last-minute richting een loeiheet land boeken.

De ruzie die dat oplevert? Die vechten ze in het nieuwe jaar wel weer uit. Is het een oplossing? Mwah, behalve wanneer je zelf hevig verlangt naar een kerst op Ibiza, natuurlijk. Als je het alleen maar doet om aan gedoe en verplichtingen te ontsnappen, zijn er betere remedies. Zoals duidelijk met je partner uittekenen hoe jullie het voortaan willen doen en dit op een vriendelijke, doch besliste, manier communiceren naar de families.

4: Tradities

Iedereen bouwt in de loop van zijn leven eigen kersttradities op. En dat betekent natuurlijk niet dat jouw tradities als vanzelf matchen met de tradities van je latere partner. Misschien ben jij gewend aan een vroeg kerstontbijt bij je ouders, maar verlangt je partner naar urenlang uitslagen op Eerste Kerstdag. Zulke verschillen kunnen makkelijk tot frictie leiden.

Ook hier zijn de toverwoorden aanpassen, schipperen en compromissen sluiten. Doe allebei wat water bij de wijn en schud die vastgeroeste planning een keertje helemaal los. Wie weet, misschien komen er wel heel nieuwe, en heel fijne, tradities uit voort!