Menstruatie-mogelijkheden; wat kun je allemaal gebruiken

Er komen steeds meer materialen die jij kunt gebruiken als je ongesteld bent. Wat past bij jou en in welke situatie? In dit artikel vertellen we je alles de bekende producten zoals tampons en maandverband, maar we gaan ook in op minder bekende menstruatie-mogelijkheden zoals sponsjes en menstruatiecups.

Wat is ongesteldheid?

Als je als meisje rond de 12 jaar bent, wordt jij voor het eerst ongesteld. Om erachter te komen wat ongesteldheid is, moet je begrijpen wat er in je lichaam gebeurt. Vlak voordat je ongesteld wordt heeft de eisprong plaatsgevonden. Dit is wanneer een eicel rijpt en deze is losgekomen, op weg naar de baarmoeder. Als deze eicel wordt bevrucht door de zaadcel van een man, dan raak jij zwanger. Je lichaam bereidt zich hier elke maand op voor. De baarmoeder wordt zachter en dikker. Als de eicel niet wordt bevrucht dan sterft hij af. De zachte beschermlaag in de baarmoeder is niet meer nodig en komt in de vorm van slijm en bloed uit je lichaam. Dit is je menstruatie: jij bent ongesteld geworden. Bij een normale menstruatie wordt je elke vier weken ongesteld. Gemiddeld duurt een menstruatie zo’n vier tot vijf dagen. Om het menstruatiebloed op te vangen gebruiken we in de westerse wereld maandverband, tampons of andere menstruatie-mogelijkheden.

Menstruatie-mogelijkheden: maandverband

Maandverband is zeer makkelijk in gebruik. Maandverband is een strook verband die jij in je slip plaatst. Aan de onderkant zit een plakstrip, zodat deze op zijn plaatst blijft. Sommige soorten maandverband hebben vleugels: dit zijn plakstripjes aan de zijkant die je aan de onderkant van je slip vastmaakt. Hierdoor blijft het maandverband nog beter zitten. Maandverband is verkrijgbaar in verschillende diktes: op de dagen dat je menstruatie heviger is, gebruik jij dikker maandverband. Op de dagen dat je nauwelijks nog menstrueert kun jij dun maandverband of inlegkruisjes gebruiken. Doordat het maandverband tegen je lichaam komt, kan het zijn dat het bloed wat wordt verspreid op de huid rond je schede. Dit is voor sommige vrouwen het nadeel van maandverband.

Verwisselen: maximaal om de 8 uur en het liefs vaker.
Bekende merken: Libresse, Always, Kotex

Menstruatie-mogelijkheden: tampons

Tampons zijn een onzichtbare oplossing om menstruatiebloed op te vangen. Een tampon heeft een langwerpige vorm en bestaat uit samengeperste vezels van natuurlijke of kunstmatige oorsprong. Het heeft een touwtje, waarmee je de tampon kunt verwijderen uit de vagina. Tampons zijn er – net als maandverband – in verschillende formaten. Als je voor het eerst ongesteld bent, of in de lichtere dagen, gebruik jij een kleiner formaat tampon. Op de dagen dat jouw ongesteldheid heviger is, gebruik je een grotere tampon. Ook als jij vaginaal bent bevallen, heb je waarschijnlijk een grotere tampon nodig.

Je zult moeten uitproberen welk formaat voor jou het fijnst is. Als je voor het eerst een tampon gebruikt, dan kun jij de top insmeren met wat vaseline. Zet één been op de wc-bril en ontspan je zo goed mogelijk. Je kunt ook wijdbeens op het toilet gaan zitten. Druk de tampon met jouw middelvinger in je vagina en zorg dat het touwtje buiten je vagina blijft. Jij hoort de tampon niet te zien en niet te voelen.

Tampons met inbrenghuls

Als jij het lastig vind om een tampon in te brengen met je vingers, dan kun jij een tampon met inbrenghuls of applicator gebruiken. In het buitenland is dit standaard, maar in Nederland juist niet. Een inbrenghuls is een soort verlengstuk van je tampon. Deze is gemaakt van kunststof of karton en zorgt ervoor dat jij de tampon op de juiste plek kunt inbrengen, zonder dat je met je vingers in je vagina komt. Een applicator is een makkelijke manier om tampons in te brengen als je dit niet gewend bent. Houd er wel rekening mee dat de inbrenghuls recht is en het lichaam minder goed kan volgen dan jij met je vingers kunt. Ook is het een extra belasting voor het milieu.

Als jij tampons wilt gaan gebruiken, dan is het slim om je in te lezen over het toxischeshocksyndroom (TSS). Dit is een ziekte die kan ontstaan door het té lang inhouden van sterk-absorberende tampons.

Verwisselen: maximaal om de 8 uur en het liefs vaker.
Bekende merken: o.b., Tampax

Natuurlijke menstruatie-mogelijkheden

Er komen steeds meer 100% natuurlijke tampons, inlegkruisjes en maandverband op de markt. Dit is een tegenbeweging voor de bestaande producten, die chemische- en synthetische ingrediënten kunnen bevatten. Je weet nooit precies wat er in de tampons van bekende merken zit, omdat zij dit niet op de verpakking hoeven te zetten. De witte kleur van tampons ontstaat bijvoorbeeld omdat de vezels worden gebleekt met waterstofperoxide – en vroeger met chloor. Ook kunnen tampons een laagje polymeren bevatten. Dit zorgt ervoor dat je de tampon makkelijker in kunt brengen en dat hij minder pluist. Inlegkruisjes en maandverband bevatten vaak producten als parfum, plastic en rayon (viscose). Wil jij geen onnatuurlijke of gebleekte tampons gebruiken, dan zijn er verschillende opties.

Zo is er het Nederlandse merk Yoni. Zij maken tampons, maandverband en inlegkruisjes van 100% biologisch katoen. Dit is onbespoten katoen. De producten van Yoni zijn biologisch afbreekbaar en kunnen op de composthoop. Het Britse Natracare maakt soortgelijke, gifvrije producten die 100% biologisch afbreekbaar zijn. Het merk Sanature maakt tampons, maandverband en inlegkruisjes van 100% katoen, zonder bleekmiddelen en geurstoffen. Het katoen is echter niet biologisch.

Verwisselen: maximaal om de 8 uur en het liefs vaker.
Bekende merken: Yoni, Natracare, Sanature 

Tip: Lees meer over chemische stoffen in tampons

Menstruatiecups

Een herbruikbare menstruatiecup is een cupje van kunststof die jij in je vagina inbrengt. Het bloed loopt uit de baarmoedermond zo in het cupje. Deze vangt het op, waardoor je de menstruatiecup dus regelmatig moet leegmaken. Dit kan gewoon in het toilet, maar het is wel prettig om de cup uit te spoelen voor je hem weer inbrengt. Kies dus voor een toilet met wasbakje of neem een flesje water mee.

De menstruatiecup is flexibel, waardoor hij makkelijk in te brengen is. Je vouwt het cupje dubbel in de lengte, zodat de bovenkant een C vormt. Als hij op de juiste plek zit, vouwt hij zichzelf weer uit. Met het kleine steeltje aan de onderkant kun je de cup weer verwijderen. Menstruatiecups zijn leverbaar in verschillende formaten. Een tiener heeft bijvoorbeeld een kleinere cup nodig dan een volwassen vrouw die vaginaal is bevallen. En ook speelt de lengte van jouw baarmoedermond een rol. Via de website Cupkiezer.nl kom je er achter welke cup bij jou past.

Vaak is zo’n menstruatiecup even wennen. Er wordt geadviseerd om gedurende minimaal drie cycli de menstruatiecup te gebruiken om er goed aan te wennen. Bij het verwijderen trek je zachtjes aan het steeltje en moet jij je zo goed mogelijk ontspannen. Het vacuüm moet verbroken worden voor de cup naar beneden zakt. Het is de moeite van het proberen waard, want een menstruatiecup is niet alleen de meest milieuvriendelijke van alle menstruatie-mogelijkheden, maar ook heel vriendelijk voor je portemonnee. Je gebruikt de cup steeds opnieuw en hoeft hem alleen maar uit te koken voor de eerste keer dat je hem gebruikt en na elke menstruatie. Je kunt er, als jij hem goed verzorgd, wel tien jaar gebruiken. Bovendien neemt de cup, in tegenstelling tot tampons, geen natuurlijk vocht op uit jouw vagina.

Er bestaan ook eenmalige menstruatiecups, bijvoorbeeld van het merk EaseCub of Softcup. Dit zijn cirkels met een veel dunner zakje dan een herbruikbare menstruatiecup. Jij plaatst deze dieper in de vagina; tegen de baarmoedermond aan. Dit soort cups kun je dragen tijdens de seks. Jouw partner zal er niks of nagenoeg niks van merken. Het spreekt voor zich dat deze eenmalige cups geen milieuvriendelijke keuze zijn.

Verwisselen: leeg de cup maximaal om de 12 uur.
Bekende merken: DivaCup, LadyCup, Gentleday, De Groene Cup

Sponsjes

Menstruatiesponsjes gebruik je inwendig. Dit zijn een soort tampons, maar dan zonder touwtje. Hierdoor ziet niemand dat jij ongesteld bent, zelfs niet als je helemaal naakt bent. Ideaal dus als je naar de sauna of een spa gaat. Dit soort tampons worden daarom ook wel saunatampon, tamponsponsje, sekstampon of touwloze tampon genoemd. Er zijn varianten met glijmiddel (deze worden aangeduid als ‘wet’) en zonder glijmiddel.

Menstruatiesponsjes zijn gemaakt van sponsachtig materiaal (polyurethaan) en zijn zacht en flexibel. Door een sponsje dubbel te vouwen breng je hem eenvoudig in. Daarna vouwt hij zelf uit. Jij hoeft er alleen voor te zorgen dat hij zo dicht mogelijk tegen je baarmoedermond zit. Doe jij dit niet, dan kun je doorlekken. Het verwijderen is niet moeilijk: als jij wat druk zet met je bekkenbodemspieren komt het sponsje vanzelf naar beneden, waarna je het met twee vingers kunt vastpakken. Er zijn ook sponsjes die een kleine inkeping hebben, waar jij je vinger in kunt haken.

Het grote voordeel van dit soort sponsjes is dat je gewoon seks kunt hebben terwijl jij het sponsje draagt. Je partner zal het waarschijnlijk niet eens voelen. Vind je het niet prettig om gepenetreerd te worden vanwege het bloed, dan is een menstruatiesponsje jouw oplossing. Er zijn twee nadelen aan menstruatiesponsjes; ze zijn niet milieuvriendelijk omdat ze per stuk verpakt zijn en de prijs ligt een stuk hoger dan die van reguliere tampons.

Verwisselen: maximaal om de 8 uur en het liefs vaker.
Bekende merken: Beppy, Gynotex

Herbruikbare menstruatie-mogelijkheden

Net zoals onze moeders vroeger onze luiers wasten, zijn er tegenwoordig speciale uitwasbare menstruatie-mogelijkheden. Wasbaar maandverband en zelfs wasbare tampons kun jij gewoon kopen. Dit is milieuvriendelijk, gifvrij en goed voor jouw portemonnee. Aan de andere kant kan het was onwennig voelen en krijg je natuurlijk extra was.

Wasbare tampons

Een wasbare tampon is een reep ongebleekt, biologisch katoen, die je oprolt. Met het touwtje blijft de tampon stevig opgerold. Na gebruik week je de tampon in koud water. Warm water laat het bloed stollen, waardoor de vlekken er niet meer uit willen. Heb je een aantal tampons verzameld, dan kun je deze mee wassen met de gewone was op 60 graden, in een waszakje. Gebruik niet teveel wasmiddel en geen wasverzachter, dan absorbeert de wasbare tampon minder goed.

Verwisselen: om de 4 tot 6 uur.
Bekende merken: Imse Vimse

Wasbaar maandverband

Net als wasbare tampons wordt wasbaar maandverband gemaakt van biologisch katoen. De meeste maandverbanden maak je aan je slipje vast door middel van het drukknoopje aan de vleugels. Zo blijft het prima op zijn plek zitten. Het herbruikbare maandverband is wasbaar op 60 graden en droogt het best op als je het liggend laat drogen of in de zon aan de waslijn hangt. Zo houdt het de pasvorm die het best bij jouw lichaam past en door de zon kunnen eventuele vlekken worden gebleekt. Dit maandverband gaat jarenlang mee.

Verwisselen: om de 4 tot 6 uur.
Bekende merken: Imse Vimse, Ecofemme, Honour Your Flow

Lees ook: Biologische, organische en veganistische condooms 

Free bleeding

Tot slot is er nog de mogelijkheid om je menstruatiebloed gewoon te laten lopen. Free bleeding wordt dit genoemd. Het bloed kan in je ondergoed lopen en ja, jij kunt dan vlekken in jouw kleding krijgen die mensen kunnen zien. Er zijn verschillende redenen waarom vrouwen wereldwijd zich aansluiten bij de free bleeding beweging, die overigens al sinds 1970 bestaat. Sommige vrouwen willen een feministisch statement maken, omdat ze het niet eens zijn met het stigma dat de menstruatie een vies iets is. Ze willen zich niet schamen en hun menstruatie niet hoeven te verstoppen, omdat – voornamelijk mannen – zich ongemakkelijk voelen bij ongesteldheid. Bovendien vinden sommige free bleeders het een opluchting dat ze nu geen doorgelekte tampons meer kunnen hebben, wat toch voelt als een soort falen. Anderen zien free bleeding als een kunstvorm of willen geen menstruatie-mogelijkheden gebruiken die chemicaliën bevatten.

De beste menstruatie-mogelijkheden tijdens tijdens…

Zwemmen

Als je ongesteld bent kun jij gewoon zwemmen. Gebruik een tampon, sponsje of menstruatiecup tijdens het zwemmen. Gewone tampons moet jij na het zwemmen vervangen, omdat door het touwtje je vagina wat open blijft staan en de tampons zich dus kan volzuigen met water. Een menstruatiespons hoef je in principe niet te vervangen.

Sporten

Sporten kan in principe met alle menstruatie-mogelijkheden. Wil je graag iets gebruiken wat onzichtbaar is, kies dan voor een tampon, sponsje of cup. Al is het dunste maandverband zo dun, dat jij het zelfs onder jouw sportbroek niet ziet. Heb jij wel eens last van irritatie door het touwtje van je tampon, kies dan voor een menstruatiespons of cup. Er zijn speciale sportcups, zoals de Yuuki Classic. Deze is steviger dan reguliere cups en daardoor heel geschikt voor vrouwen met sterke bekkenbodemspieren.

Penetratie

We noemden het eerder al: als je graag seks wilt hebben zonder last te hebben van menstruatiebloed, dan is een menstruatiesponsje de handigste van alle menstruatie-mogelijkheden. Je partner voelt dit sponsje waarschijnlijk helemaal niet, maar als hij het wel voelt dan is het geen vervelend gevoel. Ook de EaseCup kan gebruikt worden tijdens de seks met penetratie.