Het belang van met je dochter over seksualiteit praten

Met je dochter over seksualiteit praten: iets waar jij misschien tegenop ziet, maar ontzettend belangrijk is. Haar lichaam verandert, ze wordt voor het eerst verliefd en ontwikkelt seksuele gevoelens. Tel daarbij op dat seks tegenwoordig op internet makkelijk beschikbaar is met alle risico’s die daarbij komen kijken: dan kan ze maar beter goed voorbereid zijn.

Weinig seksuele voorlichting op scholen en thuis

Uit onderzoek van Kenniscentrum seksualiteit Rutgers en het NOS Jeugdjournaal blijkt dat er op school weinig aandacht is voor seksuele thema’s. Zo heeft maar 33% van de kinderen les gehad over het veranderende lichaam in de puberteit. En over seksuele grenzen is dat percentage nog lager: hier kreeg slechts 25% les over. Uit datzelfde onderzoek bleek dat 49% en 59% van de kinderen over deze respectievelijke onderwerpen met de ouders praat. En 30% sprak er met niemand over. Veel kinderen krijgen dus niet (voldoende) seksuele voorlichting of durven of kunnen er niet met anderen over praten.

Van romcoms naar porno

Waar ‘we’ vroeger lekker wegzwijmelend keken naar romantische films – je weet wel, die films waarbij het sullige meisje uiteindelijk haar eerste kus kreeg van de populairste speler van het football team – is internet nu niet meer weg te denken uit ons leven. Alles is binnen handbereik: sociale media, dating apps, chatrooms en porno. Vooral door dat laatste kijken jongeren op een heel andere manier naar seks. Met het oog daarop, is het van groot belang om met je dochter over seksualiteit te praten. En alles wat daarbij hoort.

Met je dochter over seksualiteit praten

Het veranderende lichaam in de puberteit, voortplanting, toestemming, liefde, druk: er zijn talloze dingen die je kunt bespreken met je dochter als je haar voorlichting geeft.

Seksuele voorlichting: op welke leeftijd?

Wacht je tot jouw dochter op school wordt geïnformeerd? Of tot ze naar jou toe komt voor een gesprek? Dan kies je de weg van de minste weerstand. Volgens seksuoloog Eveline Stallaart onderschatten ouders de leeftijd waarop kinderen de belangrijkste dingen al weten. Het kan daarom helemaal geen kwaad om kleuters al te leren dat baby’s ontstaan als twee volwassenen ‘knuffelen’ en je 7-jarige met behulp van een goed voorlichtingsboek meer informatie te geven. Kinderen zijn nieuwsgierig: ze willen alleen liever niet dat hun ouders dat weten.

Gemiddeld weten de meeste 7- en 8-jarigen al wel dat er geslachtsgemeenschap nodig is om zwanger te raken. En vanaf een jaar of 9 wordt ook duidelijk dat mensen ook seks kunnen hebben om andere redenen. Bij Rutgers zijn online brochures te bestellen over de seksuele ontwikkeling van kinderen. Hoe ouder je kind wordt, des te meer informatie jij kunt gaan toevoegen. Denk bijvoorbeeld aan voorlichting over alle verschillende voorbehoedsmiddelen. Zo werk je mee aan de seksuele gezondheid van je dochter.

Richting de puberteit

Haar lichaam verandert: je dochter komt in de puberteit. Meestal is dit rond de 11 jaar. Haar in de schaamstreek, op de benen en onder de oksels gaat groeien, borsten ontwikkelen zich en gemiddeld worden meisjes tussen de 12 en 13 jaar voor het eerst ongesteld. Dit kan overigens ook een paar jaar eerder of later zijn. Je dochter wordt een jonge vrouw! Het is belangrijk om haar meer te vertellen over alle menstruatiemogelijkheden die er zijn, zodat ze zelf kan kiezen wat ze wil gebruiken als ze voor het eerst ongesteld is. Vertel haar dat de menstruatie niet iets is waar ze zich voor hoeft te schamen en help haar met het aanschaffen van de juiste menstruatiecup, maandverband of tampons. Zo hoeft zij zich niet onzeker te voelen dat ze misschien doorlekt.

Niet alleen het lichaam verandert in de puberteit: ook haar hersenen veranderen. Door de hoeveelheid actieve hormonen wisselen de emoties zich vaak snel af. Vertel je dochter dat het normaal is om zich het ene moment blij te voelen en het andere moment onzeker en verdrietig. Verliefdheid en seksualiteit worden ook gestuurd door hormonen.

Seksualiteit en intimiteit

Deborah Roffman, auteur van Talk to Me First: Everything You Need to Know to Become Your Kids Go-To Person About Sex: “Als we willen dat kinderen begrijpen dat seksualiteit is verbonden met intimiteit, dan kunnen we jonge kinderen (onder de tien) leren hoe lichamelijke en emotionele intimiteit met elkaar verbonden zijn. Dit kun je doen door te praten over het fijne gevoel dat knuffelen geeft: het zorgt ervoor dat een kind zich veilig, geliefd en beschermd voelt. Dat fysieke contact staat recht tegenover het fysieke contact in porno.”

Een porno-analyse uit 2010 laat zien dat 88% van de scènes verbale- en fysieke agressie naar vrouwen bevat: mannen die slaan, schreeuwen en vrouwen verstikken en tegelijkertijd natuurlijk actrices die doen alsof ze er van genieten. Uit Brits onderzoek onder jongeren blijkt dat 53% van de jongens denkt dat porno realistisch is. Van de meisjes is dat percentage lager: 39%. Hoewel 41% van de kinderen nieuwsgierige gevoelens voelden toen ze voor het eerst porno zagen, waren er ook negatieve reacties: gechoqueerd (27%), verward (24%) en 23% noemde het zelfs walgelijk. Toch wil 39% van de 13- en 14-jarige jongens nadoen wat ze hebben gezien in pornofilms, terwijl de meeste ondervraagde meisjes zich juist zorgen maken. Zo zei een 13-jarig meisje: “Ze kunnen ons, meisjes, proberen te dwingen om dingen (op een bepaalde manier) te doen waar we niet aan toe zijn.” Een andere reactie van een jong meisje: “Het maakt me ziek als ik me bedenk dat mijn ouders zoiets gewelddadigs doen.”

De gevaren van porno en sexting

Dat veel ouders tegenwoordig moeite met seksuele voorlichting, komt door de nieuwe vormen van seks die er zijn, zoals porno en sexting. Toch is het voor je dochter enorm belangrijk om te weten dat porno iets heel anders is dan liefdevolle seks en dat het sturen van naaktfoto’s grote gevolgen kan hebben voor de rest van haar leven. Door er over te praten, bescherm je haar ook.

Zoals hierboven beschreven staat, denken veel jongeren dat seks datgene is dat ze in pornofilmpjes zien. Zowel jongens als meisjes denken dat. Het is jouw taak als ouder om je dochter (en zoon ook trouwens) te laten inzien dat dit niet zo is. Ze moeten weten dat meisjes ook kunnen en willen genieten van seks, dat zij ook recht heeft op een orgasme én dat ze dat niet kan bereiken door penetratie. Daarnaast kan porno verslavend werken. Als jongeren elke keer als ze masturberen porno kijken, dan raakt het brein daar aan gewend. En zo kan het voorkomen dat jongeren seksuele problemen krijgen, omdat gewone seks met een gewone jongen of meisje niet opwindend genoeg is.

Veel meisjes maken het mee: de jongen die ze leuk vindt vraagt om een foto van haar blote borsten, zij stuurt hem uiteindelijk en de foto wordt vervolgens verspreid op WhatsApp-groepen op school en ver daarbuiten. Sexting op jonge leeftijd is zelden een goed idee.. En al helemáál niet als een jongen dreigt dat hij je anders niet leuk meer vindt. Een foto van internet verwijderd krijgen is zo goed als onmogelijk en kan altijd blijven opduiken: zelfs in combinatie met je naam. Er zijn zelfs jongens en meisjes die zelfmoord plegen, omdat een naaktfoto van hen is uitgelekt.

Toestemming

Consent, oftewel toestemming, is belangrijk. Zo belangrijk, dat seks zonder instemming strafbaar moet worden volgens demissionair minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid. Je dochter móét weten dat ze altijd nee mag zeggen: ook als ze bij wijze van spreken al naakt met een vriendje in bed ligt. Ook als ze had toegezegd om klaar te zijn voor de eerste keer. En ook als haar vriendje héél graag gepijpt wil worden, maar zij daar niks voor voelt. Mocht hij haar proberen te dwingen, dan zal ze wellicht inzien dat hij toch niet zo’n droomprins is. Overigens is het niet alleen belangrijk om je dochter ‘nee’ te leren zeggen. Ook ‘ja’ is belangrijk om uit te durven spreken, als ze wél graag seks wil hebben.

Je gevoel mag er zijn

Geef je dochter geen beschaamd gevoel over haar gevoelens als je met haar over seksualiteit wilt praten. Benadruk dat je het begrijpt dat het spannend en opwindend is om die kriebels in je buik te voelen, voor het eerst masturberen of zoenen, of stiekem porno te kijken, een crush te hebben op iemand van hetzelfde geslacht en om voor het eerst te vrijen. Benadruk dat haar gevoelens normaal zijn en er altijd mogen zijn. Aan de andere kant is het ook heel normaal dat je als jonge tiener nog helemaal geen interesse hebt in seksualiteit.

Met je dochter over seksualiteit praten: waar en hoe?

Roffman raadt ouders aan om een dergelijk gesprek te voeren op een casual privémoment, zoals tijdens een ritje in de auto of tijdens een wandeling. Zo voelt het gesprek iets minder intens, omdat je elkaar niet aan hoeft te kijken. Probeer om er een echt gesprek van te maken en geen les in wat ze wel en niet mogen doen. Daarnaast is het van belang dat jij zelf rustig bent, zodat je dochter niet het gevoel krijgt dat zij straf krijgt.

Jongeren proberen vaak koste wat het kost elk gesprek over seks en porno met hun ouders te vermijden. Toch betekent het niet dat ze niet luisteren als je geen reactie krijgt. Het kan ook geen kwaad om toe te geven dat het voor jou ook ongemakkelijk voelt om over – bijvoorbeeld – het verschil tussen liefdevolle seks en porno te praten.

Circles of Sexuality

Een relatief nieuwe manier van seksuele voorlichting zijn de Circles of Sexuality. In dit model worden alle seksuele gevoelens, -gedachten en -gedragingen samengevat, ook dingen als body image, voorbehoedsmiddelen en grensoverschrijdend gedrag. In ons artikel over Circles of Sexuality lees je hier meer over.

Boeken die je kunnen helpen

Er zijn allerlei boeken die je kunnen helpen met het met je dochter over seksualiteit praten.

• Nee! – Sanderijn van der Doef. Een prentenboek voor kinderen tussen de 5 en 9, om nee te leren zeggen. Ook tegen die tante die je per se een kus wil geven.
• Ik vind jou lief – Sanderijn van der Doef en Marian Latour. Een informatief boek voor kleuters, dat uitlegt wat o.a. seksuele gevoelens zijn.
• Ben jij ook op mij? – Sanderijn van der Doef en Marian Latour. Voor kinderen vanaf 8 jaar, over verliefd zijn, zoenen, houden van, je veranderende lichaam en seks.
• Vrijbewijs – Marina van der Wal en Bram Bakker. Een boek voor tieners en hun ouders: hoe kun je praten over seksualiteit?