Is vreemdgaan altijd een verkeerde keuze?

Het lijkt zo makkelijk: oordelen over vreemdgaan. En ergens zit er een aspect aan dat te veroordelen valt, maar vreemdgaan is vaak zo complex en afhankelijk van de context dat het te kort door de bocht zou zijn om er over te oordelen als zijnde de meest verschrikkelijke vorm van verraad binnen een relatie. Het aspect wat binnen elke context of complexiteit niet oké is, is het feit dat er iemand gekwetst wordt. Als er iemand vreemdgaat is er iemand die niet om instemming is gevraagd, iemand die verdriet voelt of afwijzing. Iemand die de onzekerheid van de situatie moet verdragen, zonder daar om gevraagd te hebben.

Maar anders dan dit lijkt vreemdgaan zo divers te zijn, dat het niet mogelijk is het af te doen met een eenvoudig oordeel. Vreemdgaan komt in vele vormen en in een enorme diversiteit en intensiteit. In de basis wordt vreemdgaan gedefinieerd als een situatie waarin een van beide partners (of wellicht wel beide) de regels heeft overtreden die binnen een relatie waren vastgesteld met betrekking tot het aangaan van intieme en seksuele relaties. Wat die regels zijn bepaalt elk stel voor zichzelf. Het lastige hierbij is echter dat de regels vaak niet expliciet benoemd worden, totdat een dergelijke situatie zich voordoet. Of dat beide partners een ander kader hanteren over de grenzen en mogelijkheden die er zijn om contacten aan te gaan met anderen.

Vormen van vreemdgaan

Voor de een is er al een grens overschreden wanneer er vriendelijk contact wordt onderhouden met een collega, terwijl er bij anderen stellen best wat geflirt mag worden. Voor sommigen is fysiek contact off limits, maar mag je over de app best wat erotisch getinte berichtjes sturen. Weer anderen vinden zoenen met een ander geen enkel probleem, terwijl anderen pas een grens stellen bij seksuele contacten mét een emotionele betekenis. Het is hierbij belangrijk om enigszins een gevoel te hebben wat eventuele grenzen zijn, maar ook hoe vergevingsgezind je bent als je samen de grenzen aan het opzoeken bent. Als je van tevoren namelijk niet duidelijk aangeeft welke regels er voor jullie relatie gelden, kan het namelijk zijn dat je zonder de ander bewust te willen kwetsen, toch over een grens heen gaat. Zónder kwade intenties. Zónder je ervan bewust te zijn dat je partner dit wellicht als vreemdgaan zou ervaren.

Waarom gaan mensen vreemd?

De meeste mensen zullen waarschijnlijk roepen dat je relatie niet goed was en dat je daarom vreemdging. Dat de seks ontbrak, de aantrekkingskracht onvoldoende was of de aandacht voor elkaar te beperkt. Maar in de meeste gevallen waarbij mensen vreemdgaan is niets minder waar. Soms is het inderdaad zo dat men een tekort ervaart binnen de eigen relatie en deze behoefte bij een ander wel kan vervullen. En in sommige gevallen is er sprake van een onveilige hechting, het onvermogen om in een gezonde relatie te investeren, of wellicht zelfs psychopathologie. Maar veel vaker zijn er redenen die gaan over de ‘ik’. Als je vreemdgaat zegt dat wat over jou. En niet dat jij een slecht persoon bent, maar het zegt iets over een deel van jou dat ergens naar op zoek was. Een deel van jou dat ergens een mogelijkheid zag. Een deel van jou dat nieuwsgierig was of simpelweg geen zin had om de verleiding te weerstaan. Mensen gaan zelden vreemd om hun partner te kwetsen. Dat is alleen wel vrijwel altijd een ongewenst gevolg ervan. En er zijn mensen die vreemdgaan zonder dat ze iets aan hun eigen relatie zouden willen vragen. Ze kunnen zich geen leven voorstellen met een ander dan hun partner. En toch komen ook zij in situaties waarin ze vreemdgaan. Dit zegt dan dus lang niet altijd iets over de relatie, maar over de context waarin diegene zich bevindt. Soms is er ook simpelweg geen andere reden dan ‘het was een mogelijkheid, ik kwam in de verleiding en ik deed het gewoon’.

Vertellen of zwijgen

Het is heel lastig om te bepalen of je moet vertellen dat je bent vreemdgegaan of dat je het moet verzwijgen. In beide gevallen moet je je afvragen wat de gevolgen ervan zijn. Deel je het met je partner, zodat jij jouw geheim niet met je mee hoeft te dragen? Met als gevolg dat je partner ermee moet dealen. Of draag jij de gevolgen van het meedragen van een geheim, maar ontlast jij jouw partner hiervan? Wat hebben beide mogelijkheden voor gevolgen voor jullie mentale gezondheid en de kwaliteit van de relatie?

Het meedragen van een geheim dient vaak een nut: we zijn bang de ander te verliezen als het geheim uitkomt. Maar het meedragen van een geheim kent ook zijn tol: namelijk een schuldgevoel, schaamte en vaak het ontwikkelen van fysieke en mentale klachten. Toch kan dit de voorkeur hebben boven het delen van het geheim, omdat dit ten koste kan gaan van de relatie of je partner.

Als jullie binnen de relatie graag volledige transparantie willen, dan is het altijd een mogelijkheid om het wel te delen. Wees je dan wel bewust van de impact hiervan op je partner, het vertrouwen en de relatie. Zorg ervoor dat je weet wat je vertelt en bewaar de rust, zodat er voldoende ruimte is voor de emoties en vragen van je partner. Ga niet in de weerstand, maar luister en wees beschikbaar voor je partner. Neem de verantwoordelijkheid en wijs niet naar je partner of jullie relatie als verantwoordelijke. Mochten deze een rol spelen in jouw beweegredenen om vreemd te gaan, dan is hier mogelijk later in het gesprek ruimte voor, maar eerst moet je plaats maken voor je partner.

Vertrouwen

Is het vertrouwen beschadigd? Weet dan dat het opbouwen van het vertrouwen gaat over: kan ik op je bouwen? Ben je er voor mij? Sta je voor me klaar, ook als ik er niet om vraag? Vaak wordt krampachtig de focus gelegd op het uitblijven van gedrag dat gelinkt is aan het vreemdgaan. En ook al is het absoluut niet wenselijk om het contact in een herstelperiode aan te gaan met anderen, nóg belangrijker is het of jij er bent voor je partner. Ben je bereid om belangeloos in de ander te investeren en beschikbaar te zijn, zonder dat je daar wellicht wat voor terug krijgt? Met dit soort gedragingen wordt het vertrouwen hersteld. Daarbij is het ook belangrijk om je te beseffen dat het vertrouwen binnen een relatie is opgebouwd uit allerlei dingen: kan je op de ander bouwen als ouder? Kun je financiële verantwoordelijkheden bij de ander leggen? Mag je je kwetsbaar opstellen bij elkaar? Wanneer je partner vreemdgaat voelt het wellicht of het vertrouwen volledig weg is, maar zodra je voorbij die eerste pijn bent, kijk dan eens goed naar jullie relatie: was het vertrouwen tussen jullie enkel en alleen op jullie monogame seksuele relatie gebouwd, of op een veel groter geheel dat jullie samen vormden? Is werkelijk al het vertrouwen weg, of is er slechts een deel beschadigd? Als je er op deze manier naar kunt kijken, lijkt de weg naar herstel ook veel haalbaarder dan wanneer het voelt alsof het gehele fundament van jullie relatie is weggevallen.

Blijven of weggaan

Veel mensen roepen dat ze direct zullen weggaan als hun partner vreemdgaat, maar zodra het daadwerkelijk gebeurt merken de meeste mensen ook dat het lang niet altijd zo eenvoudig is. Vaak is er te veel om voor te blijven. En dat is niets om je voor te schamen: je hebt samen een relatie opgebouwd, dat hoeft niet direct weg te vallen als een van beide vreemdgaat. Je mag nog steeds van de ander houden, ook al vervloek je wat er is gebeurd. Je mag boos zijn op de ander én verlangen naar de ander. Het is niet meer dan normaal dat al die emoties door elkaar heen lopen. Het is belangrijk om in die eerste momenten van pijn geen overhaaste beslissingen te maken, zéker niet als er ook kinderen bij betrokken zijn. Geef je zelf tijd om te helen van de pijn en probeer dan te voelen of er nog voldoende is om lief te hebben en voor te blijven. En wil je dan alsnog weg, dan mag dat. Maar wil je blijven, dan mag dat ook.

Lees ook: Eerlijk zijn over vreemdgaan: is het altijd nodig?