Toxic masculinity: de risico’s voor hem en jou

Een échte man is dominant, stoer, agressief, is de kostwinner, maar doet niks in huis, staat boven zijn partner in de rangorde en is vooral niet emotioneel. Huilen is voor mietjes en gays. Het klinkt allemaal hopeloos achterhaalt voor iemand uit West-Europa, maar er zijn nog vele landen en regio’s waar dit soort denkbeelden heel normaal zijn. Ondertussen vragen hordes vrouwen zich af waarom hun vaders, broers en partners niet over hun emoties praten. Wij duiken in de wereld van toxic masculinity op zoek naar antwoorden.

Wat is toxic masculinity

Toxische- of giftige mannelijkheid, beter bekend als de Engelse term toxic masculinity, is een breed begrip. Het verwijst naar de culturele druk rond mannelijkheid. Jongens leren dat een ‘echte man’ dominant en agressief  moet zijn. Je moet stoer zijn en geen emoties tonen. Dit kan schadelijk zijn, zowel voor de fysieke en mentale staat van de jongen of man, maar ook voor de maatschappij. Daarom wordt deze vorm van sociale druk beschreven als toxic masculinity. Het is een veelbesproken en onderzocht onderwerp, met evenveel definities. Denk: Harvey Weinstein, die door maar liefst 90 vrouwen van seksueel wangedrag wordt beschuldigd. Hoe kon hij zo lang doorgaan? Was dat omdat hij machtig, sterk en mannelijk was?

Machtig, sterk en mannelijk

Onderzoekers zijn het er globaal over eens dat er drie belangrijke elementen zijn als we toxic masculinity beschrijven:

• Sterk: mannen moeten zowel fysiek als emotioneel sterk zijn. Ze zullen een gevecht niet uit de weg gaan (want ze zijn stoer en dominant). Aan de andere kant zijn ze emotioneel onbereikbaar: emoties worden weggestopt en huilen doen ze niet (in het openbaar).
• Macht: alleen als geslaagd man met macht en sociale en financiële status krijg je respect van anderen. Hogerop komen in je werkgebied is het ultieme doel.
• Tegen vrouwelijkheid: alles wat ook maar enigszins als vrouwelijk wordt beschouwd, is not done. Van het laten zien van emoties tot het zorgen voor jezelf.

Uit onderzoek uit 2019 blijkt dat mannen die met dit soort traditionele ideeën zijn opgegroeid, minder snel hulp bieden aan anderen. Ze zullen bijvoorbeeld niet snel helpen als iemand wordt aangevallen of uitgescholden.

Negatieve gevolgen voor de fysieke gezondheid

Zoals we schreven kan toxic masculinity negatieve gevolgen hebben voor de gezondheid. Uit onderzoek uit 2007 blijkt dat mannen die in een omgeving opgroeien waar ‘mannelijkheid’ belangrijk is, veel ongezonde gewoontes hebben. Ze roken, drinken (heel) veel alcohol en eten weinig groenten. Uit hetzelfde onderzoek blijkt ook dat ze deze dingen niet ongezond, maar normaal vinden. Uit een ander onderzoek uit 2011 blijkt dat mannen die opgroeien met een sterk idee over mannelijkheid, niet of minder snel dan andere mannen naar de huisarts gaan. Dit zou namelijk afdoen aan hun stoerheid.

Negatieve gevolgen voor de mentale gezondheid

Ook voor de mentale gezondheid heeft het gevolgen. Niet zo gek als je van jongs af aan hoort dat je ‘een stoere vent’ moet zijn, in plaats dat je een knuffel krijgt en praat over je gevoelens. Jongens en mannen die worden blootgesteld aan toxic masculinity voelen altijd druk om stoer, sterk en succesvol te zijn. Op school, maar later ook bij sporten, op het werk en in hun persoonlijke leven. Ze moeten (natuurlijk) heteroseksueel zin én altijd zin hebben in seks. Het is vanzelfsprekend dat niet iedereen in dit zeer beperkte hokje past. Als je wordt opgevoed met het idee dat vrouwen en gays minderwaardig zijn, dan is het niet eenvoudig om die denkbeelden te veranderen. Het is zelfs schadelijk: daarom heeft de American Psychological Association (APA) nieuwe richtlijnen geschreven voor de behandeling van mannen en jongens met toxic masculinity gerelateerde problemen.

Toxic masculinity: gevaar voor vrouwen

Echte mannen denken nou eenmaal altijd aan seks en kunnen zich niet makkelijk inhouden. Dus als jij schaars gekleed over straat loopt en hij heeft zin, dan vraag je erom, toch? Wrong! Nageroepen worden, objectificatie, aanranding en verkrachting zijn allemaal niet normaal of te verklaren door het feit dat ‘mannen gewoon zo zijn’. Het is een laf excuus om het eigen seksisme mee te verklaren. Geweld tegen vrouwen en gays gaat vrijwel altijd samen met een neerbuigende reactie: zij zijn minder dan wij en zij moeten daarom een lesje leren.

Leren praten over gevoelens

In de VS zijn speciale cursussen die mannen helpen met het afleren van gevaarlijk gedrag, gerelateerd aan toxic masculinity. Hierbij is onder andere aandacht voor fysieke dominantie, voor mannen die de neiging hebben om hun vrouwen of kinderen te slaan of duwen. De nadruk ligt echter op de emoties: frustratie, verdriet, boosheid: het zijn allemaal emoties waar deze mannen niet goed mee om kunnen gaan. Als jouw partner nooit geleerd heeft om te praten over zijn gevoelens, dan kan dat voor jou ook lastig zijn. Vooral als je tegen bepaalde dingen aanloopt, waar gewoon over gepraat moet worden om de relatie te verbeteren. Het kan helpen om hierbij professionele hulp te zoeken, bij bijvoorbeeld een psycholoog of relatietherapeut.