Wat houdt seksuele diversiteit precies in?

Seksualiteit gaat steeds vaker over diversiteit. Sterker nog, in 2012 werd een van de kerndoelen in het onderwijs zelfs seksuele gezondheid en seksuele diversiteit. Dit betekent dat er niet enkel aandacht moet zijn voor de seksuele gezondheid op onderwijsinstellingen, maar ook voor seksuele diversiteit. Maar wat is dat precies, seksuele diversiteit?

Seksuele diversiteit omvat de diversiteit naast de hetero normatieve norm zoals de meeste mensen deze kennen. Het gaat over zowel gender als geslacht. Binnen de romantische gevoelens is er ook een grote diversiteit, maar die worden binnen dit stuk buiten beschouwing gelaten.

Diversiteit in seksuele oriëntatie

Jouw seksuele oriëntatie beschrijft tot wie jij je seksueel gezien aangetrokken voelt. Er hoeft niet altijd overeenstemming te zijn tot wie jij je seksueel gezien aangetrokken voelt en voor wie jij romantische gevoelens ontwikkeld, dan wel een relatie mee zou willen hebben. De meest bekende termen hierbij zijn heteroseksueel, homoseksueel en biseksueel. In de afgelopen jaren zijn daar een aantal termen aan toegevoegd, zoals panseksueel, demiseksueel en aseksueel. Enerzijds is het zonde dat er voortdurend nieuwe termen bedacht moeten worden om weer een dimensie van seksualiteit te beschrijven, aan de andere kant is het fijn als men zich er mee kan identificeren.

Panseksualiteit beschrijft het seksueel aangetrokken voelen tot iedereen: ongeacht gender of geslacht. Je valt dan op een mens, ongeacht van waar diegene zich op het spectrum bevindt. Dit is niet hetzelfde als wanneer iemand biseksueel is, want dan kan men zich zowel tot mannen als vrouwen aangetrokken voelen, maar wordt het binaire denken niet losgelaten. Dit gebeurt bij panseksualiteit heel nadrukkelijk wel.

Als we het over demiseksualiteit hebben, dan beschrijven we hoe seksuele aantrekkingskracht en andere seksuele gevoelens voor een ander pas kunnen ontstaan als er ook een emotionele band met de ander is. De emotionele band is dan een voorwaarde voor seksualiteit.

Aseksualiteit

Aseksualiteit beschrijft het uitblijven van seksuele gevoelens gericht op een ander persoon. Het is niet iets waar je voor kiest, maar waar men mee wordt geboren. Je zou kunnen stellen dat het in sommige gevallen ook kan ontstaan na een ingrijpende gebeurtenis, maar het komt voornamelijk voor zonder dat er een aanleiding voor heeft plaatsgevonden. En omdat het iets is wat aangeboren is, wordt het ook wel beschreven als de vierde seksuele geaardheid: tot wie voel jij je seksueel aangetrokken? Dit is niet iets waar je voor kiest, maar iets waar je mee geboren wordt.

Vervolgens zijn er binnen aseksualiteit wel gradaties in de mate waarop iemand wel behoefte heeft aan intimiteit, geborgenheid en affectie, dan wel het aangaan van een partnerrelatie. Ook kan er een verschil zijn in de behoefte die er is naar seks: de seksuele gevoelens en behoeften met anderen kan uitblijven, maar de behoefte naar seks kan er dan wel zijn. Ze vinden het dan wel fijn om aan zelfbevrediging te doen, maar seksueel contact met een ander zal niet snel voorkomen. Stel er is binnen een relatie een partner die a seksueel is en de andere partner niet, dan kan er wel seksueel contact zijn, op basis van bereidheid en het de ander gunnen vanuit liefde. Het wordt dan niet tegen de zin in gedaan, maar ook niet vanuit het eigen verlangen naar seks. Het is dan vanuit de liefde voor hun partner, waarbij ze weten dat zij er wel behoefte aan hebben.

Aseksualiteit is een serieus onderwerp waar nog te weinig over bekend is. Doordat er onvoldoende over bekend is, gebruiken veel mensen de term verkeerd. Zo zie je dat met name veel vrouwen zeggen aseksueel te zijn, omdat ze een stuk minder seksuele behoeften hebben dan dat zij voorheen hadden. Maar dit is niet wat aseksualiteit is. Dit is gewoon een verandering in je seksualiteit, wat past bij een normale seksualiteit en op een andere manier aandacht dient te krijgen.

Diversiteit in genderidentiteit

Naast diversiteit dat betrekking heeft op de seksuele gevoelens naar een ander toe, horen we ook telkens meer over gender diversiteit. Gender refereert naar het gevoelsaspect van hoe iemand zich als mens identificeert. Het gaat hierbij dus niet over seks, als in het seksuele gedrag dat iemand vertoont. Het gaat hierbij deels wel over sekse: het biologische geslacht dat je bij de geboorte toegewezen krijgt.

In de traditionele zin hebben we het hier over jongens en meisjes, mannen en vrouwen. Voor de meeste mensen geldt dat zij zich hierbij 100% kunnen identificeren. Dat wil zeggen: mannelijke of vrouwelijke geslachtsorganen. Maar al zo lang als we kunnen teruggaan in de geschiedenis zien we beelden van mensen die zich niet volledig kunnen identificeren met het biologische geslacht. Dit houdt bijvoorbeeld in dat iemand geboren wordt met vrouwelijke geslachtsorganen, maar zich veel meer identificeert met het mannelijke gender, of zelfs in het geheel. Uiteraard kan dit ook andersom zijn, waarbij iemand zich als vrouw identificeert, maar met mannelijke geslachtsorganen is geboren. Wanneer dit zo is, spreken we van genderdysforie.

De diversiteit hierbij is enorm groot: sommigen kunnen zich helemaal niet identificeren met het biologische geslacht, terwijl anderen er graag wat meer in afwisselen. Sommigen kunnen hun lichaam met het biologische geslacht helemaal niet omarmen, terwijl anderen er geen moeite mee hebben dat hun gender en geslacht niet overeenkomen. Niet iedereen heeft de wens om hun geslachtskenmerken te veranderen door hormoonbehandelingen of operaties, maar velen van hen wel.  Tenslotte kan er nog een grote diversiteit zijn in de genderexpressie: hoe kleed, beweeg, en gedraag je? Welke expressie, dan wel uiterlijke vormgeving, geef jij aan jouw gender?

Non binair

Als we het hebben over vrouwelijke en mannelijke eigenschappen, vrouwelijke en mannelijk geslachtskenmerken, of een vrouwelijke of mannelijke identiteit, dan hebben we het over een binair concept: een tweedeling. Als we het hebben over genderdiversiteit, moeten we het ook hebben over non binair, wat letterlijk betekent ‘geen van twee’. Mensen die zich al non binair identificeren, identificeren zich noch als man, noch als vrouw. Ze zijn gewoon mens. Wat dit betekent voor hun gender expressie en de wens om hun biologische geslacht anders vorm te geven verschilt per persoon.

Het is belangrijk dat mensen weten wat dit is en dat dit bestaat, omdat veel van de mensen die zich als non binair identificeren, vaak lang geen weet hebben van het bestaan ervan. Het risico hiervan is dat zij zich gedurende hun leven vorm proberen te geven aan hun identiteit waarbij ze worstelen met hun seksuele oriëntatie en er gedacht wordt in het ‘traditionele genderdysphorie’ man/ vrouw concept, als dit al als mogelijkheid wordt gezien.  Zolang ze niet weten dat zij zich eigenlijk non binair identificeren, zullen ze vermoedelijk blijven worstelen met hun genderidentiteit.

Diversiteit binnen het biologische geslacht

Iedereen kent het mannelijke en vrouwelijke biologische geslacht, maar ook daar kunnen we een vorm van diversiteit in vinden. Interseksualiteit gaat over het biologische geslacht, waarbij je geboren wordt met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen. De geschiedenis laat hierin schrijnende beelden zien van ouders en artsen die nooit hebben gedeeld met het kind, dat er sprake was van interseksualiteit. Als gevolg hiervan kan er een zeer complex beeld van mentale problemen ontstaan, waaronder forse identiteitsproblematiek. Ouders besloten dan vaak of zij een meisje of jongetje wilde hebben en zwegen vervolgens naar hun kinderen over de complexere voorgeschiedenis.

Dikwijls bleek dat de ouders dan de ‘verkeerde’ beslissing hadden genomen, waarbij het andere geslacht en gender zich toch op een dominantere manier ontwikkeld dan het geslacht en gender waarvoor gekozen is bij de geboorte. Tegenwoordig blijft het een lastige situatie, maar ouders en artsen zijn meer afwachtend in het maken van een beslissing. Idealiter wachten ze een aantal jaren voordat er ook maar een enkele ingreep wordt gedaan om te zien hoe het kind zich ontwikkelt. Vervolgens kan het kind zelf bij de beslissing worden betrokken. Op de lange termijn zorgt dit voor veel minder mentale problemen en een positievere identiteitsvorming.

Labels en stempels

Alle termen die zojuist beschreven zijn tonen een beeld van seksualiteit en gender dat zeer divers is. Het is nog lang niet door iedereen geaccepteerd dat het zo divers is, maar het is een mooie ontwikkeling om te zien dat telkens meer mensen zich ergens mee kunnen identificeren. Het gebruiken van labels zou op een dag niet meer nodig moeten zijn, omdat de norm niet langer meer vast ligt zoals dat deze nu ligt. Maar voor het vormen van een identiteit is het wel essentieel dat iedereen zich ergens in kan herkennen. De komende jaren zullen er ongetwijfeld nog meer aspecten van de diversiteit van seksualiteit naar voren komen, maar probeer tot die tijd er in ieder geval rekening mee te houden dat we allemaal mensen zijn zoals jij.