De wetenschap achter verliefd worden

Verliefd worden: dat allesoverheersende gevoel waarbij je veelal alleen maar aan de ander denkt. Het zorgt allerlei gekke bijwerkingen: jij wilt alles met die persoon delen, het het lijkt je zomaar te overkomen en de rest van het leven vervaagt (tijdelijk) naar de achtergrond. Hoe werkt verliefd worden precies? Wat gebeurt er met je lichaam als jij verliefd bent? En wat verklaren wetenschappers? Wij zoeken het voor je uit.

Verliefd zijn: zo voelt het

Verliefd worden heet in het Engels zo mooi falling in love, omdat het voelt alsof je letterlijk valt en geen controle hebt over je gevoelens. Als jij verliefd wordt, dan wil je zoveel mogelijk bij die andere persoon zijn. Jij jouw gedachten en gevoelens met hem of haar delen, hoe triviaal ze ook zijn. Bij verliefd worden horen ook seksuele gevoelens: jij wilt lichamelijk zo dicht mogelijk bij de ander zijn. Verliefdheid is een sterke emotie die eeuwig lijkt te duren op het moment dat de emotie speelt, te vergelijken met bijvoorbeeld rouw.

Lees ook: Verliefd of niet? 7 signalen om te herkennen

Hoe kan het dat we verliefd worden?

Hoe verliefdheid ontstaat, daar is geen duidelijke wetenschappelijke verklaring voor. Het wordt door veel wetenschappers vooral gezien als een middel van de natuur. Twee mensen voelen zich aangetrokken tot elkaar, krijgen een relatie en gaan zich voortplanten, net als in het dierenrijk. Kort door de bocht natuurlijk, maar de meest aannemelijke theorie tot nu toe.

Er zijn wel een aantal belangrijke factoren bekend als het aankomt op verliefdheid. Mensen voelen zich bijvoorbeeld sneller aangetrokken tot mensen die hetzelfde zijn als zij. Niet 100% hetzelfde natuurlijk, maar wel met dezelfde etniciteit, leeftijd, normen en waarden, intelligentie, politieke oriëntatie en religie.

Lees ook: Opposites attract: zijn jullie gelijkgestemd of tegenovergesteld?

Hoe werkt verliefd worden (en niet meer verliefd zijn)?

Verliefdheid kan zich gedurende langere tijd ontwikkelen. Zo kan jij weken of maanden daten met iemand, terwijl jouw gevoelens zich steeds verder ontwikkelen. Maar er is natuurlijk ook liefde op het eerste gezicht. Dat klinkt misschien ongeloofwaardig, maar het bestaat echt. Je leest er later meer over.

Lees ook: Exclusief daten of een relatie: wat past het best bij jou?

Volgens antropoloog dr. Helen Fisher zijn er drie fases van verliefdheid. De eerste is lust: dit wordt veroorzaakt door testosteron bij mannen en oestrogeen bij vrouwen. Jij hebt in deze fase voornamelijk seksuele gevoelens voor de ander. De tweede fase is aantrekkingskracht. Hierbij voel je dat gevoel van euforie, veroorzaakt door alle stofjes die vrijkomen in je hersenen. Tot slot is er de derde fase: verbinding. Hierbij komt oxytocine vrij, het knuffel- en liefdeshormoon. Jij voelt je steeds meer verbonden met je partner en begint toekomstplannen te maken.

Maar hoe zit het dan met niet meer verliefd zijn? Ook hierbij zijn het weer de stoffen in je hersenen die een belangrijke rol in spelen. De hoeveelheid dopamine daalt bijvoorbeeld. “En dat is maar goed ook,” zegt psychiater dr. Susan Edelman, “want je kunt niet functioneren als je zo obsessief bezig bent met je geliefde zoals in het begin van de relatie.” Ook de hoeveelheid serotonine en noradrenaline daalt. Toch hoeft dit niet het begin van het einde van je relatie te betekenen. Samen spannende dingen doen kan het dopamineniveau bijvoorbeeld weer (tijdelijk) laten stijgen.

Wetenschappelijke verklaring: dit gebeurt er met je lichaam en hersenen

Liefde op het eerste gezicht is echt mogelijk. Uit onderzoek van Syracuse University in New York, gepubliceerd in The Journal of Sexual Medicine, blijkt dat het maar één vijfde van een seconde duurt om verliefd te worden. Uit het onderzoek van professor Stephanie Ortigue blijkt dat maar liefst twaalf gebieden in het lichaam samenwerken wanneer je verliefd wordt om allerlei fijne stofjes vrij te geven, zoals dopamine, adrenaline, cortisol, serotonine en oxytocine.

Dopamine zorgt voor een plezierig gevoel. Hierdoor kan verliefdheid een zelfde soort euforisch gevoel geven als de drug XTC veroorzaakt. Adrenaline kan zorgen voor zweethanden en blozende wangen. Heb je last van vlinders in je buik of een hart dat sneller klopt? Dit komt allemaal door de vrijkomende hormonen in je hersenen.

Verliefdheid: een kwestie van de hersenen of het hart?

Op de vraag of het hart of het brein verliefd wordt zegt Ortigue: “Dat is een lastige vraag. Ik zou zeggen de hersenen, maar het hart is er net zo goed bij betrokken, omdat het een wisselwerking is tussen het hart en het brein.”

Naast het vrijkomen van stoffen als dopamine en oxytocine, heeft verliefdheid ook invloed op de zenuwgroeifactor (nerve growing factor of NGF): een proteïne die je hersencellen aanmaakt en gezond houdt. Mensen die net verliefd zijn geworden, hebben hier veel meer van in hun lichaam.

Het vrijkomen van dopamine is overigens niet alleen maar positief. Het kan er ook voor zorgen dat iemand zich obsessief of irrationeel kan gaan gedragen: de zogeheten liefde-maakt-blind situatie.

Verschil romantische liefde en moederlijke liefde

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat romantische liefde verschilt van bijvoorbeeld de liefde van een moeder voor haar kind en dat ook te zien is tijdens hersenscans. In het geval van romantische liefde kun jij, zoals eerder gezegd, een euforisch gevoel krijgen. Dit zorgt ervoor dat jij ook gemotiveerd bent om diegene te veroveren, als jullie nog niet bij elkaar zijn. Moederlijke liefde ziet er heel anders uit op hersenscans. Als een moeder naar een foto van haar kind kijkt, dan is dat te zien diep in het midden van de hersenen. Dit is een gebied dat receptoren bevat voor de band tussen moeder en kind.

Bestaat eeuwige verliefdheid?

Wetenschappers zijn er lang van overtuigd geweest dat eeuwige verliefdheid niet bestaat. Meestal verdwijnt verliefdheid na enkele jaren en gaan de gevoelens over in ‘houden van’. Uit onderzoek van Stony Brook University uit 2009 blijkt echter dat ook mensen die al twintig jaar een relatie hebben, nog steeds alle symptomen vertonen van verliefde personen. Zo is er een hoge activiteit in het dopaminesysteem te zien op scans, als zij naar een foto van hun partner kijken. Wetenschappers noemen dit zwanenliefde, omdat zwanen hun hele leven bij één partner blijven.

Is verliefdheid te verklaren? Deels dus wel, met name door de hormonen die vrijkomen in jouw brein.