Pijn tijdens seks: wat zijn de oorzaken en wat doe je eraan?

Een op de vijf vrouwen ervaart weleens pijn tijdens de seks. Een op de twintig vrouwen heeft zelfs vaak pijn bij het vrijen. Verontrustende cijfers die de nodige uitleg vergen. Want wat zijn de oorzaken van pijnlijke penetratie? En waarom mag je nooit tegen jezelf zeggen ‘even doorbijten’?

Wat is pijn bij seks?

Pijn bij het vrijen komt vaak voor. Te vaak. Meestal zet de pijn op tijdens penetratie, maar ook na de seks kun je last krijgen van je vagina of onderbuik. Er zijn vrouwen die telkens dusdanig veel pijn hebben, dat ze seks gaan vermijden. Dat is natuurlijk niet de bedoeling.

Want hoewel pijnlijke seks vaak voorkomt, is het niet normaal. Sommige vrouwen denken dat het erbij hoort, dat ze niet moeten zeuren en even op de tanden moeten bijten. Flauwekul, natuurlijk. De pijn kan er namelijk voor zorgen dat je het steeds vervelender gaat vinden als er een vinger of een penis naar binnengaat. Tot je op een gegeven moment een afkeer krijgt van seks.

Symptomen van pijnlijke seks

Als je last hebt van pijn tijdens het vrijen voel je vaak een of meer van de volgende dingen:

• Alleen pijn tijdens penetratie
• Pijn tijdens elke penetratie, zoals het inbrengen van een tampon
• Diepe pijn in de buik tijdens het stoten van de penis
• Brandende of stekende pijn, zowel van binnen als aan de ingang van de vagina
• Kloppende pijn die urenlang aanhoudt na de seks

Diepe of oppervlakkige pijn

Als je pijn hebt bij het vrijen kun je dat op verschillende plekken voelen:

Oppervlakkige pijn tijdens de seks: deze pijn voel je vaak al bij de ingang van je vagina. Meestal is dit het resultaat van te weinig voorspel of een te droge vagina door zwangerschap, borstvoeding of de overgang. Irritaties of wondjes bij de ingang van de vagina kunnen ook een oorzaak zijn, net als een vaginale infectie of huidaandoening. Vaginisme is een andere boosdoener. Bij deze aandoening span je je spieren onwillekeurig aan. Penetratie wordt daardoor pijnlijk en soms zelfs onmogelijk omdat je schede al heel snel tegenstribbelt.

Diepe pijn tijdens de seks: sommige vrouwen voelen de pijn juist dieper of onder in de buik. Ze merken dat de pijn bij het ene standje erger is dan bij het andere standje. Op zijn hondjes is voor deze vrouwen bijvoorbeeld een kleine lijdensweg. De oorzaken kunnen bepaalde aandoeningen zijn, zoals endometriose, een verzakking van de baarmoeder, een prikkelbare darm of een cyste. Ook een gekantelde baarmoeder, wat verder weinig kwaad kan, kan ervoor zorgen dat sommige standjes simpelweg niet te doen zijn. Is dat laatste het geval? Kies dan simpelweg voor standjes waarbij je minder diep wordt gepenetreerd, zoals missionaris of jij bovenop.

Wat zijn de belangrijkste oorzaken van pijnlijke seks?

Vrouwen die kampen met pijnlijke seks hebben meestal last van een droge vagina, angst voor penetratie of een infectie zoals candida. Maar er kunnen talloze fysieke en mentale redenen zijn waarom je tijdens de seks pijn ervaart. We zetten de zeven meest voorkomende oorzaken voor je op een rijtje:

1. Je bent niet vochtig genoeg

Hoewel films soms anders doen vermoeden, is seks niet pijlsnel de broek omlaag, de piemel erin en hoppa! De meeste vagina’s schrikken zich een hoedje als een penis onverwacht en zonder natmakend voorspel binnendringt. Want nat, dat is wel het sleutelwoord als het gaat om soepele seks. Als je opgewonden bent, wordt je vagina vochtig en ontspant je bekkenbodem, zodat een stijve penis makkelijker naar binnen kan glijden. Je staat wat meer open, wat het hele liefdesspel een stuk prettiger maakt. Neem dus tijd voor het voorspel, vooral voor orale seks, en zorg ervoor dat je geil genoeg bent op het moment suprême. Is je vagina ook in opgewonden toestand zo droog als de Sahara? Bijvoorbeeld tijdens de overgang? Sing hallelujah voor glijmiddel!

• 
  Pjur Original Massage- en Glijmiddel - 250 ml
  Pjur
  € 47,99
• 
  HOT BIO 2 in 1 Waterbasis Glijmiddel En Massagegel
  HOT Bio
  € 24,99

2. Je bekkenbodem is te gespannen

Je bekkenbodem is een soort hangmat van spieren en bindweefsel onder je bekken. Die spieren span je vaak onbewust aan als je angstig of gestrest bent. Maar ook als je vaginaal bent bevallen van een baby kunnen je bekkenbodemspieren te strak of te slap zijn geworden. Aan te slappe bekkenbodemspieren verdient Tena Lady een vermogen, maar te strakke spieren zijn vooral vervelend tijdens de seks. Soms zijn je spieren zo gespannen dat zelfs een vinger of tampon niet meer in je vagina kan. Door de pijn hebben vrouwen vaak minder zin in vrijen. Daardoor wordt de vagina minder vochtig en spant de bekkenbodem zich aan, waardoor het nóg moeilijker wordt om te vrijen zonder pijn. Tip? Blijf niet te lang rondlopen met bekkenbodemproblemen. Ga naar een seksuoloog of bekkenbodemspecialist en probeer in de tussentijd je bekkenbodemspieren te versterken met vaginaballetjes of een bekkenbodemtrainer.

• 
  Ronde kegel balletjes - paars
  EasyToys - Geisha Collection
  € 19,99 € 9,99
• 
  LELO - Luna Vagina Balletjes - Zwart
  LELO
  € 49,99 € 37,49

3. Je hebt een vaginale infectie

Is de huid van je vagina rood en geïrriteerd? Is je afscheiding anders van kleur of geur? Heb je jeuk en brokkelige stukjes afscheiding in je onderbroek? Dan heb je misschien een vaginale infectie opgelopen. Een schimmelinfectie als candida kan seks ontzettend pijnlijk en branderig maken, maar het is niks om je voor te schamen. Hop, even naar de apotheek voor een kuurtje en je vaginale balans is snel weer hersteld. Merk je veranderingen in je vagina en twijfel je of het een schimmelinfectie is? Dan is het slim om even langs de huisarts te gaan om te checken of je geen soa hebt.

Lees ook: dit zegt jouw vulva over je gezondheid en hygiëne

4. Je hebt last van je hormonen

Wanneer je hormoonhuishouding uit balans is, kan dat je plezier in seks danig vergallen. Dit gebeurt doorgaans tijdens en na de overgang, maar ook anticonceptie kan je hormoonbalans flink verstoren. Doordat je lijf door de pil minder oestrogeen aanmaakt, wordt je vaginaweefsel dunner en gevoeliger. Ook de elasticiteit en vochtigheid worden minder en de kans op pijn tijdens seks groeit. Heb je hier last van? Overleg dan met je huisarts voor alternatieven.

5. Je hebt cystes

Heb je wel eens heftige steken of een scherpe pijn tijdens seks? Dan bivakkeren er misschien cystes op je eierstokken. Een cyste is een met vocht gevulde holte die op je eierstokken kan gaan groeien door hormoonschommelingen. Wanneer je seks hebt, knapt zo’n cyste en schiet er een hevige, stekende pijn door je buik heen. Buiten de seks voel je vaak een doffe, vage pijn in je onderbuik. Als je vermoed dat je een cyste hebt, kun je het beste even langs de huisarts of gynaecoloog gaan voor een onderzoek.

6. Je hebt endometriose

Bij vrouwen met endometriose groeit er baarmoederslijmvlies op plekken waar het niet hoort. Het gaat zich hechten aan je eierstokken of eileiders en veroorzaakt vervolgens heftige menstruaties en pijn in je onderbuik of diep in de vagina. Op den duur wordt seks vrijwel onmogelijk en worden menstruaties steeds heftiger met steeds meer bloedverlies. Het is dus zaak om bij een vermoeden van endometriose snel bij de huisarts aan te kloppen voor onderzoek.

7. Je hebt het prikkelbaar darmsyndroom

Schrik niet: ongeveer 1 op de 12 Nederlanders heeft het prikkelbaar darmsyndroom en zo’n 75 procent daarvan is vrouw. Veel mensen denken bij PDS aan borrelende buiken, diarree en constipatie en dat klopt ook allemaal. Wat velen zich echter niet realiseren, is dat zo’n gespannen buik ook invloed heeft op je seksleven. Door de soms hevige druk op je darmen en maag ontstaan er namelijk pijnklachten tijdens de seks. Los daarvan is het sowieso niet prettig om het bed in te duiken met een opgeblazen buik die op knappen lijkt te staan. Heb je PDS? Ga dan naar de huisarts voor adviezen.

Het emotionele effect

Onderschat het emotionele aspect van seks niet. Emoties zijn onlosmakelijk met seks verbonden en kunnen een belangrijke rol spelen bij seksuele pijn. Wanneer je bijvoorbeeld onzeker bent, kan dat ervoor zorgen dat je nauwelijks opgewonden en vochtig raakt, wat penetratie bemoeilijkt. En als je angstig bent, spannen je bekkenbodemspieren zich onbewust samen als reactie op de stress die je ervaart. Ook dan wordt penetratie een lastige exercitie.

Vrouwen die in het verleden misbruikt zijn, hebben vaker last van een gespannen bekkenbodem of vaginisme. Maar ook vrouwen met terugkerende schimmelinfecties merken dat seks op den duur moeilijker wordt: ook op de momenten dat ze geen infectie hebben. Wat dat betreft is je vagina een slim ding, dat pijn uit het verleden onthoudt en daarop reageert door de spieren aan te spannen bij ‘dreiging’. Fijn wanneer je jezelf moet beschermen, maar minder fijn als je net de liefde wil bedrijven met je partner en er verder niks aan het handje is. Zo blijft de seks pijnlijk en beland je in een vicieuze cirkel.

Seks zonder penetratie

De oplossing? Allereerst is het belangrijk dat je leert vrijen zonder pijn. Dat betekent dat je eerst een hele tijd seks hebt zonder penetratie. Alles mag, van zoenen tot strelen tot likken tot masseren, zolang er maar geen penis in je vagina probeert te verdwijnen.

Heb je er plezier in en komen je lustgevoelens terug? Dan begin je langzaam te experimenteren met de penetratie van een tong, vinger of kleine vibrator. Als dat goed gaat, ben je misschien weer klaar voor het echte werk. Doet het weer pijn? Raak dan niet ontmoedigd en stel vooral geen hoge eisen aan jezelf. Stop er gewoon mee en probeer het weer rustig op te bouwen. Voel je niet schuldig en schaam je niet: het belangrijkste is dat je weer zin en plezier in seks krijgt. Met of zonder penis.

Zoek hulp!

Blijft de pijn en vermoed je dat er lichamelijke oorzaken aan ten grondslag liggen? Blijf er dan niet te lang mee rondlopen, maar ga naar je huisarts, een seksuoloog of gynaecoloog. Samen kunnen jullie achterhalen wat jouw pijn veroorzaakt en een behandeling starten. Soms bestaat dat uit een simpele zalf of pil, soms heb je bekkenbodemtherapie nodig en soms ga je naar een seksuoloog die je kan helpen het plezier in seks terug te vinden.

Wat je ook doet, onderneem actie. Seks zou fijn en lekker moeten zijn, geen martelgang waar je als een berg tegenop ziet!