Seniorenseks: ongemakkelijk of doodnormaal?

Senioren seksloos? Welnee. Helaas associëren we seks vooral met jeugdige viriliteit. Niet met een ouder koppel dat nog steeds graag vrolijk van bil gaat. Over ‘bejaardenseks’ wordt dan ook vaak een beetje lacherig gedaan, als het onderwerp al niet in de taboesfeer belandt. Terwijl seniorenseks doodnormaal is. Of in ieder geval zou moeten zijn.

Seks tussen ouderen? Vinden we ongemakkelijk

Als we aan seks denken, denken we doorgaans niet aan onze ouders of grootouders. Dat beeld hebben we liever niet op ons netvlies staan. Maar ook verder van huis vinden we het maar gek om een vrijpartij tussen twee gerimpelde lijven te visualiseren.

Dat is ook niet zo raar. Tenslotte koppelen we seks nog altijd aan schoonheid en aantrekkingskracht: fenomenen die we niet associëren met ouderdom. Wanneer reclamemakers seks gebruiken om producten te verkopen, doen ze dat niet met mannen en vrouwen op leeftijd, of je moet toevallig George Clooney heten. Dat doen ze doorgaans met jonge, strakke lijven en broeierige blikken tussen mensen die hooguit drie decennia op deze aardbol rondwandelen. Het idee dat mensen in de herfst van hun leven nog behoefte hebben aan seks vinden we stiekem ongemakkelijk.

Terwijl de ouderen van nu de wilde hippies zijn van toen. Dat zijn mensen die tijdens de seksuele revolutie vrijelijk met elkaar het bed indoken. Die de seksuele revolutie soms zelfs aanjoegen en vormgaven. En die misschien zelfs spannendere standjes in hun repertoire hadden dan jij nu. Zouden die mensen werkelijk alle interesse in intimiteit en seks verloren zijn naarmate de jaren verstreken? Tot het punt waarop ze al kaartje leggend afwachten tot ze de trip naar het verzorgingshuis mogen maken?

Ouderen vinden hun seksleven alsmaar beter worden

Waar je op jonge leeftijd denkt dat ouderen geen zin meer hebben in seks, weet je als oudere wel beter. Want hoewel de frequentie van seks vaak naar beneden tuimelt als je ouder wordt, betekent dat niet dat je op latere leeftijd geen seks meer hebt. In een Zweeds onderzoek uit 2008 gaven ouderen bijvoorbeeld aan dat hun seksleven in de loop der jaren alleen maar beter was geworden! Ze hadden meer ervaring, er was meer intimiteit en ze stonden positiever tegenover seks dan in hun jongere jaren. Ze waren zich er ook meer van bewust dat seks een bron kan zijn van plezier en ontspanning.

In een Amerikaans onderzoek uit 2018 kwamen dezelfde positieve geluiden naar voren. Daarin gaf 84 procent van de mannen en 69 procent van de vrouwen aan dat seks een belangrijk onderdeel van hun relatie was, óók op latere leeftijd. Zo’n 50 procent van de mannen en 30 procent van de vrouwen was dan ook nog steeds seksueel actief of masturbeerde. Het significante verschil tussen mannen en vrouwen kon volgens de wetenschappers verklaard worden uit het feit dat vrouwen ouder worden en meestal een oudere partner hebben die eerder overlijdt of ziek wordt.

Hoewel seks voor veel ouderen dus een wezenlijke voorwaarde voor een goede relatie is, doemen er natuurlijk wel verschillende problemen op als je ouder wordt. Van erectieproblemen en vaginale droogte tot incontinentie en verzakkingen: seks op leeftijd wordt niet per se makkelijker. Veel ouderen schamen zich voor deze lichamelijke ongemakken en vermijden het onderwerp. Meer kennis en openheid over ‘seniorenseks’ kan deze barrières wegnemen, zodat mensen ook op rijpere leeftijd kunnen genieten van dit deel van hun leven. Want de behoefte aan intimiteit en lichamelijk contact blijft, hoe oud je ook bent.

Seks in het verzorgingshuis

Dus waarom schrikken we zo van seks tussen opa’s en oma’s? Volgens de bioloog Thomas Walz komt het vooral door onze perceptie van ouderdom. We associëren het klimmen der jaren vooral met verval, zowel psychisch als lichamelijk. Jeugd koppelen we daarentegen aan schoonheid en aantrekkingskracht. Die schoonheid zou aan de basis liggen van ons seksueel verlangen en, hoe belachelijk het ook klinkt, we vinden oude mensen blijkbaar niet zo mooi.

Jeugd is dus sexy, ouderdom is aseksueel. We vinden het moeilijk de verbinding te leggen tussen rimpelige of uitgezakte lichamen en lustgevoelens. Vanuit onze jeugdige arrogantie vinden we het zelfs onsmakelijk en ongepast. Grof gezegd: we kunnen het ons simpelweg niet voorstellen dat twee oudere mensen geil worden van elkaars lichaam. Daarnaast vinden we seks tussen ouderen onbewust nog onnodig ook. Kinderen voortplanten hoeft niet meer en waarom zou je seksen met een opdrogende vagina en een haperende penis?

Sekswerkers voor ouderen

We praten dan ook liever niet over de vraag of seks tussen ouderen normaal of zelfs gezond is. Die stilte zorgt ervoor dat misconcepties blijven floreren. Zoals de gedachte dat senioren hun interesse in seks standaard verliezen en hun laatste jaren seksloos willen slijten. Deze gedachte wordt pas echt problematisch wanneer hij niet op plekken zoals verzorgingshuizen wordt ontkracht. Als samenleving zouden we ons ervan bewust moeten zijn dat een seksuele behoefte niet als sneeuw voor de zon verdwijnt op het moment dat een oudere zijn koffers pakt om in een verzorgingshuis in te trekken.

Helaas is dat nog niet het geval. Zo blijkt uit een peiling van het Nederlandse V&VN Magazine, over het taboe op seks in de ouderenzorg, dat zo’n driekwart van de zorgverleners te maken krijgt met seksuele behoeften van ouderen. Toch wordt de discussie erover nog veel te weinig gevoerd in de verzorgingshuizen én met de ouderen zelf. In 2015 was dit reden voor de Nederlandse Rutgers Stichting om in een manifest te pleiten voor het opnemen van praten over seks in de zorgopleidingen. Zodat zorgverleners het gesprek over intimiteit aan durven te gaan en er meer oog komt voor bijvoorbeeld de behoefte aan een speciaal opgeleide sekswerker voor ouderen.

Seks is gezond, óók voor senioren

Het mooie is: seks op latere leeftijd is gewoon supergezond. Sowieso heeft seks natuurlijk veel voordelen, hoe oud of jong je ook bent. Het vermindert stress, zorgt voor een betere emotionele balans en geeft je een endorfineshot van heb ik jou daar. Lichamelijk is het een natuurlijke pijnstiller, kan het een te hoog cholesterolgehalte laten dalen en kan het zelfs je levensduur verlengen. Toch leuk om te weten als je de gezegende leeftijd van 80 hebt aangetikt.

Seks draagt dus bij aan een betere kwaliteit van leven en in die zin kun je er geen maximale-leeftijd-grens op plakken. Zo zegt geriatrisch expert Walter M. Borz, onderzoeker aan Stanford Medical School, zelfs dat seks een kwestie van overleven is. Getrouwde mensen leven langer. Mensen die seks hebben, leven langer. Mensen hebben mensen nodig en hoe intiemer die connectie is, hoe beter. Allemaal aspecten die bijdragen aan de notie dat seks niet alleen een oppepper is voor je kwaliteit van leven, maar ook voor de tijd die je op deze aardbol rond mag lopen.

Taboe aan de laars lappen

Die taboestatus? Die moeten ouderen maar aan de laars lappen. Tenslotte komen er de komende jaren steeds meer babyboomers bij die in hun laatste levensfase aanbelanden. Dat deze senioren nog steeds plezier aan seks kunnen beleven, moet toch een geruststelling zijn voor hen én voor de generaties na hen. Precies, die generaties die zich nu nog onsterfelijk wanen tussen de lakens en denken dat alles downhill gaat vanaf je zestigste. Goed om te weten dat je ook met een gerimpeld lijf, een kalmer libido en tegensputterende geslachtsdelen nog steeds mag genieten van elkaars lichaam.

Het allerbelangrijkste? Dat ouderen accepteren dat ze in een nieuwe levensfase zijn aanbeland. Het is niet nodig om te rouwen om het verlies van jonge lichamen en jeugdige hartstocht, er komen zoveel mooie dingen voor in de plaats. Seks gaat tenslotte niet alleen om heftige orgasmes en ingewikkelde standjes, het gaat ook om een emotie en intimiteit. En we weten allemaal: hoe ouder je bent, hoe beter je vermogen tot een natuurlijke vorm van intimiteit doorgaans is ontwikkeld. Veel ouderen genieten dan ook het voordeel dat ze zelfbewuster zijn en precies weten wat hun lijf wil en kan. Toch iets om naar uit te kijken in de jaren die komen!

Lees ook: de diversiteit van intimiteit